De coronapandemie was voor veel acteurs zo ingrijpend dat zij noodgedwongen moesten kiezen voor een ander beroep. Die beslissing liet bij veel van hen diepe sporen na. “Op dit moment word ik er heel ongelukkig van.”

Begin maart 2020 rijdt de tourbus met daarin de cast van musical Kinky Boots naar Breda. Plots wordt de bus aan de kant gezet. De acteurs krijgen te horen dat er die avond niet opgetreden wordt. “Eerst dachten we nog dat het een paar weken zou duren, maar al snel bleek dat het anders zat,” vertelt voormalig acteur Rick Sessink (36). De coronapandemie begon.

Het leven van een musicalacteur is onder normale omstandigheden al relatief onzeker. Sessink: “Je wordt vaak afgewezen en je weet nooit of je na je volgende productie nog werk hebt. Je leeft van korte contracten en bouwt doorgaans geen pensioen op in de tijd dat je wordt ingehuurd door producenten.”  Maar de pandemie was anders. De onzekerheid duurde langer. Kinky Boots kwam niet meer terug op de planken, en ook volgende musicals werden geannuleerd of uitgesteld. Zoals Titanic, waar Sessink een rol in had gekregen voor in het najaar van 2021.

Met de annuleringen kwamen voor een grote groep ook financiële problemen. Ruim 59 procent van de Nederlandse acteurs gaf in 2020 aan niet of amper rond te kunnen komen van het werk. “Alleen de happy few konden het zich veroorloven om de crisis af te wachten,” vertelt Sessink. En dus dwong deze lange tijd van werkloosheid veel acteurs zich te laten omscholen. 

Ik ben iets aan het doen wat ik niet wil. Op het podium staan is voor mij écht geluk

Opwelling
De acteurs die Red Pers sprak, zijn nu actief in zogenoemde vitale sectoren, zoals de zorg en het onderwijs. Zo ook Veronique Post (25), die de Pabo volgt, en Evelien Janssen* (27), die in de kinderopvang terecht is gekomen. Ze maakten hun beslissing naar eigen zeggen in een opwelling. 

In haar rol als basisschoolleerkracht voelt Post zich ongelukkig. Ze heeft spijt van haar keuze, zegt ze. “Ik ben iets aan het doen wat ik niet wil. Op het podium staan is voor mij écht geluk, omdat het zo intuïtief en creatief is.”

Ook Janssen heeft het lastig in haar nieuwe baan: “Ik was veel gelukkiger als musicalacteur. Ik had verwacht dat ik de kinderopvang leuk zou vinden, omdat ik vroeger van oppassen hield. Maar het is veel meer routinewerk, wat mij niet heel erg ligt.” Ze vervolgt: “Het is een hele grote stap om vanuit de theaterwereld een totaal nieuw beroep te kiezen.” Achteraf gezien had Janssen er graag hulp bij willen hebben. “Die hulp is wel beschikbaar maar wordt niet altijd gevonden,” vertelt Stef Molleman, arbeidsmarktdeskundige bij het UWV. “Samen met gemeenten en andere partners hebben wij leerwerkloketten. Daar kan je altijd voor informatie terecht.” 

De samenleving is er bij gebaat als deze groep direct de goede keuze weet te maken, want het scheelt tijd en geld, aldus Molleman. Daarom zou het goed zijn als acteurs al tijdens hun opleiding en carrière nadenken over vervolgstappen: “Bij een snelle omschakeling naar een hele andere sector kan je erachter komen dat daar meer bij komt kijken dan je oorspronkelijk dacht. Maak daarom tijdens je carrière eens kennis met andere sectoren. Als je je arbeidsmarktkansen van tevoren goed inschat en weet waar je kwaliteiten liggen, maak je minder snel een keuze die niet bij je past.” 

Impact
Alleen: wie is er bezig met arbeidsmarktkansen als je een vurige passie voelt? En de kwaliteiten daarvoor hebt? Die kwaliteiten liggen voor podiumkunstenaars juist in het creatieve, in het expressieve. Op het podium staan, danslessen volgen en spelen in het schooltoneel is voor velen van jongs af aan als een vanzelfsprekendheid. Velen komen terecht op de Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg, waar ze worden klaargestoomd voor het acteervak.

Corona heeft het proces waarin ik zat versneld

Maar hoe zwaar het op persoonlijk vlak ook mag zijn voor de acteurs, voor producenten vormt de leegloop van de afgelopen tijd geen probleem, vertelt theaterproducent Hans Cornelissen van De Graaff & Cornelissen Entertainment. “Er is helaas altijd maar een heel klein groepje mensen dat tien, twintig, dertig jaar in het vak kan blijven tegen een behoorlijke beloning. De inkomensverschillen zijn groot. Mede daardoor is er altijd sprake van een natuurlijk verloop.” Cornelissen heeft daarom nog geen last van een tekort aan acteurs als gevolg van de leegloop. “Er komt ieder jaar natuurlijk enorm veel jonge aanwas bij.”

Dat er in de musicalwereld sprake is van een ‘houdbaarheidsdatum’, beaamt Gijs Stallinga (32). “Ik voelde wel dat die eraan kwam. Corona heeft het proces waarin ik zat versneld.” 

Hij liet zich tijdens de pandemie omscholen tot verpleegkundige. Ook een impulsieve keuze: “Op een gegeven moment bezorgde ik boodschappen en was ik erg ongelukkig. Ik was een serie over de Spoedeisende Hulp te kijken toen mijn schoonmoeder zei: ‘Je kan altijd nog de zorg in.” Stallinga heeft veel plezier in zijn nieuwe baan. Maar, zo zegt hij, “dat is eigenlijk gewoon geluk geweest.”

De wereld beter maken
Ze kan niet zeggen dat ze gelukkig is in haar nieuwe baan. Maar werken in het onderwijs heeft de 25-jarige Veronique Post wel nieuwe inzichten gebracht. “Ik ben gaan zien dat er meer is dan acteren,” zegt ze. “Ik heb altijd gedacht: hoe kan ik een maatschappelijke bijdrage leveren aan de samenleving? Ik geloof absoluut dat dat kan met kunst. Maar in het onderwijs heb ik echt het gevoel dat ik iets kan betekenen voor mensen. Je leert kinderen hoe ze een goed persoon kunnen zijn. Daar zit zó veel waarde in.”

Ik mis het om mensen te ontroeren

En er zijn nog meer positieve punten te noemen aan het onderwijs, zegt ook ‘van huis uit’-musicalactrice Sarah Cremers (27). “Ik hoef nu nooit meer te denken: ‘Heb ik straks nog een baan?'”. Cremers is inmiddels juf, ze heeft een fijne groep 5. “Wat dat betreft is het het tegenovergestelde van mijn tijd als acteur.”

Maar, zo zegt ze, ze heeft het er nog iedere dag moeilijk mee. “Ik mis het om mensen te ontroeren. De keuze voor een ander beroep was noodgedwongen. Het voelt voor mij niet afgesloten. Iemand anders heeft de keuze voor mij gemaakt.”

Switch
Loslaten is er voor veel voormalig acteurs (nog) niet bij, ondanks alle extra zekerheden van een vaste baan. “Als corona er niet was geweest had ik de switch nog niet gemaakt. Ik kan genieten van voorstellingen als ik in de zaal zit, maar ik kan ook heel emotioneel worden van het feit dat ik niet meer op de planken sta,” vertelt Cremers. Ze wil in ieder geval nog terug voor één productie. “Het onderwijs heb ik altijd nog achter de hand.” 

Ook Veronique Post kijkt reikhalzend uit naar de periode ná de Pabo: “Ik maak mijn opleiding af en wil daarna toch weer gaan spelen.”

Rick Sessink besloot uiteindelijk de première van Titanic, in november 2022, niet af te wachten. Ook hij liet zich omscholen tot leraar. In het begin was dat moeilijk. “Het is gewoon echt afkicken.” Inmiddels is hij bijna klaar met de opleiding en heeft hij ‘zijn eigen groep 6’. Hij is blij, als leraar. 

Ook Gijs Stallinga heeft de musicalwereld wel definitief achter zich gelaten. “Natuurlijk mis ik het optreden. Maar je bent als acteur heel veel bezig met hoe het met jezelf gaat. Ik vind het heel fijn dat ik nu een beroep uitoefen dat dagelijks in het teken staat van de ander, in plaats van van mezelf.” 

* De echte naam van Evelien Janssen is bij de https://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.png bekend.

Eindhttps://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.png door Marijne Beijen.