‘5-Minute-Craft’-video’s zijn absurd, maar ook een eenvoudige vorm van escapisme

21 maart 2023, 07:55

Auteur: Jitka Marks

‘5-Minute-Craft’-video’s zijn absurd, maar ook een eenvoudige vorm van escapisme

21 maart 2023, 07:55

Auteur: Jitka Marks

Met het internet zijn we opgegroeid, met het internet zullen we sterven. In Ok, zoomer signaleert en duidt Red Pers digitale trends. Met deze keer: 5-Minute-Craft-video’s die evenzeer krankzinnig als fascinerend zijn.

Alsof ik gehypnotiseerd ben, zo staar ik naar mijn beeldscherm. In korte filmpjes wordt van een oude kleerhanger een wc-rolhouder gemaakt en blijkt hoe het lipje van een frisdrankblikje niet alleen bedoeld is om het blikje open te maken, maar ook om je rietje er doorheen te steken. Ik ben in het universum van de 5-Minute-Crafts gezogen. Wat wilde ik ook alweer opzoeken?

Nog nooit heb ik een pagina van 5-Minutes-Crafts gevolgd of een bericht geliket. Maar door de magische aantrekkingskracht en de veelbelovende endorfinekick die je voelt bij de bevrediging van een geslaagde DIY of de zoveelste life hack, blijf ik hangen. Het algoritme op Facebook, YouTube en TikTok doet de rest. Overal in mijn tijdlijn duiken de video’s op. Het genre is inmiddels goed voor miljoenen likes en views.

Diep nadenken is niet nodig
In de video’s zie je soms alleen knutselende handen, soms spelen acteurs met overdreven gezichtsuitdrukking en met de mimiek van een stomme film een scène. In de video’s wordt niet gesproken – er is eigenlijk geen interactie tussen maker en kijker. Er wordt geen reactie van je vereist, je hoeft niet te reflecteren of diep na te denken. Het enige wat je hoeft te doen is de beelden passief in je op te nemen. Vanzelf volgen soms lauwe gedachten zoals: ‘wow’, ‘heh’ of ‘sick’.

Precies daarom voelen de filmpjes als een guilty pleasure. Je consumeert de video’s, en hoewel je tijdens het kijken dénkt dat je je cactus in het vervolg zal potten door hem uit de pot te tillen met een bananenschil, zodat je geen stekels in je handen krijgt, is het natuurlijk evident dat je dat nóóit gaat doen. Net zoals dat je nooit je rietje door het lipje van dat colablikje zult steken.

De knutselprojecten zijn vaak raar en meestal blijf je met een vraagteken achter. In dit filmpje leert men hoe je een jas kunt maken van een pandaknuffeldier. Quirky noemen de makers het zelf, ik vraag mij vooral verward af: heh, wát? Maar de five minute-trein dendert voort en voordat je het weet zit je alweer in het volgende DIY-project en ben je alle gevoel voor tijd en ruimte weer verloren.

De five minute-trein dendert voort en voordat je het weet zit je alweer in het volgende DIY-project

Russische invloeden

Juist de quirkiness is verslavend en brengt de filmpjes op een bepaalde manier dichterbij mensen. Alles in het universum van 5-Minute-Crafts is perfect (alle DIY-projecten lukken; alles komt er mooier, opgeruimder of schoner uit te zien; en alles gaat gemakkelijk). Maar het is niet de ideale uiterlijke voorstelling van de wereld, zoals we die kennen van de meeste influencers op sociale media. Er wordt ruimte gemaakt voor hele rare knutsels of hacks – waar je geen andere reactie over hoeft te hebben dan een stilzwijgend ‘heh’. Op een bepaalde manier is dat best verfrissend.

De vraag die blijft hangen is simpel: waar kijken we nou in godsnaam precies naar? Het bedrijf dat achter de filmpjes schuilt, TheSoul Publishing, zegt dat ze met de knutselfilmpjes een aanbod van ‘lichtvoetig entertainment wil leveren’. Gewoon simpel vermaak dus, zonder diepere boodschap.

Simpel is alleen niet altijd zo simpel, bleek een aantal jaar geleden. In 2019 publiceerde de Amerikaanse journalist Lisa Kaplan na eigen onderzoek naar TheSoul Publishing een nietsontziend artikel. Het bedrijf blijkt uit Rusland te komen en is gevestigd in Cyprus. Deze combinatie van Rusland en sociale media deed bij sommigen journalisten de bellen direct rinkelen.

Uit het onderzoek van Kaplan blijkt dat het bedrijf op een ander kanaal, genaamd Smart Banana, in 2019 ‘educatieve’ geschiedenisfilmpjes online zette waarin onder andere Oekraïne als deel van Rusland werd voorgesteld. Ook werd er over Stalin gezegd dat hij het land weer opbouwde na Lenins Rode Terreur. In reactie op het artikel van Kaplan werden de betreffende filmpjes verwijderd. Enkele oudere versies zwerven nog door de krochten van YouTube.

Matte reactie
De woordvoerder van het bedrijf gaf een matte reactie, eentje waarachter ieder social media-bedrijf zich graag verschuilt: ze gaan de inhoud opnieuw gaan beoordelen met hun ‘internal fact-checking process‘. Het kwaad was dus al snel weer verwijderd, maar voor Kaplan was het duidelijk: TheSoul Publishing is in het geheel niet te vertrouwen.

Andere journalisten bogen zich ook over de magische aantrekkingskracht van de knutselfilmpjes. Nu duidelijk was dat ze door een Russisch bedrijf werden gemaakt, konden het onmogelijk nog onschuldige video’s zijn, zo was de gedachte. Is er Russische desinformatie, propaganda of een politieke agenda in te ontdekken? Vallen de Russen onze Westerse samenleving via een onverwachte route aan, namelijk via DIY-filmpjes?

Nee, was dan weer de conclusie van VICE. Deze Russen zijn gewoon goed in het maken van viral video’s. Ze maken van oude jerrycans een koffer, van de zak van een spijkerbroek een slipper en dippen aardbeien in bleek om ze wit te maken. Wederom: raar en willekeurig, maar blijkbaar gaat de gemiddelde sociale mediagebruiker (mijzelf incluis) daar lekker op.

Maar ook filmpjes die bepaald worden door willekeur, nutteloosheid en absurditeit (wat zou je in godsnaam moeten met een gebleekte aardbei of die pandabeerjas?) bieden uiteindelijk een vorm van escapisme. Het ligt al snel op de loer. De manier waarop wij ons gemakkelijk tijdens het scrollen laten hypnotiseren en naar een onbenullig en irrelevant universum voeren om voor even de echte, harde en onhandige wereld te ontstijgen.


STEUN NIEUW JOURNALISTIEK TALENT

Red Pers werd vijf jaar geleden opgezet door vier jonge en ambitieuze studenten en is inmiddels uitgegroeid tot een landelijk opleidingsplatform. Het is dé springplank naar een journalistieke carrière.

Wil je ons helpen het medialandschap te vernieuwen door jonge journalisten een stem te geven? Doneer dan nu een flinke kan koffie (€ 5,-), één maandje Zoomen (€ 15,-) of een ander bedrag. Bedankt


lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.