Met je vingers in de aarde: composteren kun je leren

Beeld: Beeld: Edo Storm

14 februari 2023, 09:00

Auteur: Titus Scholten

Met je vingers in de aarde: composteren kun je leren

Beeld: Beeld: Edo Storm

14 februari 2023, 09:00

Auteur: Titus Scholten

Zelf je groente- en fruitresten composteren is makkelijker dan je denkt. Maar als dat je nog een brug te ver is, zijn er initiatieven die het composteren op een laagdrempelige manier mogelijk maken. Op bezoek bij de ‘compostino’s’ in Amsterdam-West.

Er gebeurt iets bijzonders in Midwest – een dorpshuis gevestigd in een oud schoolgebouw in Amsterdam-West. Het heeft zich aangesloten bij het Afval naar Oogst initiatief, dat groenafval van buurtbewoners inzamelt om het vervolgens in ongeveer vier tot zes weken in compost te veranderen. Maar dat geschiedt niet zomaar. Met liefde en ijver werken vrijwilligers vakkundig aan dit kleine, alledaagse wonder dat composteren heet.

Klein begin

Afval naar Oogst werd opgericht door Natascha Hagenbeek. Met haar eigen handen toverde ze in 2010 een braakliggend terrein in Amsterdam om tot weelderige moestuin, geïnspireerd op de gemeenschappelijke tuinen in New York. Het project werd toepasselijk ‘I can change the world with my two hands’ genoemd. 

In je eigen tuin afval composteren duurt enkele maanden, maar bij Afval naar Oogst gebruiken ze een compostmolen waarmee dat vele malen sneller kan

Dit stuk grond is sindsdien een gemeenschappelijke tuin geworden, waar ideeën en gezelligheid gedeeld worden. Hier wordt onder andere onderzocht en besproken hoe je van dat gigantische monster dat klimaatverandering heet, een te temmen beest kan maken. Daar ontstond Afval naar Oogst. Enthousiastelingen hebben dit lokale project uitgebreid naar meerdere plekken in de stad, om zo meer mensen aan het composteren te krijgen.

Van afval naar oogst

Composteren werkt. Met slechts enkele simpele instructies kan iedereen van zijn of haar groenafval het spreekwoordelijke ‘zwarte goud’ maken, zoals compost ook wel wordt genoemd. Door zelf te composteren wordt de wereldwijde vuilnisbelt kleiner.

Dat is goed voor de planeet, want op grote stortplaatsen kan methaangas vrijkomen. De opstapelende hopen etensresten worden daar vaak niet goed van zuurstof voorzien. Door je eigen afval te verwerken voorkom je dit en je creëert tegelijkertijd een product waar je eigen (balkon)tuin van zal smullen.

Composteren klinkt misschien ingewikkeld, maar op het internet zijn tal van instructies te vinden over hoe je je eigen afval in hoogwaardige compost kan veranderen. Je moet voornamelijk rekening houden met de ‘big four’: temperatuur, lucht, ‘groen’ afval en ‘bruin’ afval. Een composthoop heeft namelijk twee essentiële onderdelen nodig om te kunnen composteren: stikstof, dat veel in bladeren en karton zit, en koolstof, dat voornamelijk in etensresten te vinden is.

Tijdens het compostproces is het belangrijk om de temperatuur van de composthoop goed in de gaten te houden: tussen de 57 en 60 graden Celsius sterven de meeste ziekteverwekkers. Het goed luchten van de composthoop kan ook makkelijk door af en toe de hoop om te scheppen.

Laagdrempelig composteren

Lokale compostinitiatieven zijn nog relatief schaars in Nederland. Een verdwaald wormenhotel en kleinere initiatieven zoals Nudge daargelaten, pakt Afval naar Oogst het als enige echt ‘groots’ aan. Zij beheren nu elf locaties in Amsterdam waar buurtbewoners op een laagdrempelige manier kennis kunnen maken met het zwarte goud.

Tom van Beveren beheert de locatie Midwest voor Afval naar Oogst. Samen met andere vrijwilligers, die compostino’s worden genoemd, ontvangen en verwerken ze het groenafval van buurtbewoners. In je eigen tuin afval composteren duurt enkele maanden, maar bij Afval naar Oogst gebruiken ze een compostmolen waarmee dat vele malen sneller kan.

In speciale bakken, gefabriceerd door het Zweedse Joraform, worden de essentiële componenten van composteren (temperatuur, lucht en het afval) op efficiënte wijze gereguleerd. In de zijkant zitten luchtgaten, wat voor regelmatige toe- en afvoer van lucht zorgt. De bak zelf is erg makkelijk te draaien, wat ervoor zorgt dat de gehele composthoop lucht krijgt. Hiermee wordt het composteren teruggebracht tot een proces van ongeveer zes weken.

Composteren is geen volledig zorgeloos klusje

Van Beveren vertelt trots hoe er door Afval naar Oogst een kleine gemeenschap van composteerders is ontstaan in Midwest, zo’n anderhalf jaar geleden. “Het is heel leuk om te zien hoe mensen hierdoor samenkomen. Wij hadden een officiële startmiddag in april 2021 en een soort compostfeestje.”

Hij vervolgt: “Ik had met appels uit de tuin appeltaart gebakken en wat verteld over ons plan. Daar kwamen best wel wat mensen op af die met elkaar begonnen te praten en elkaar nog niet kenden. En ik dacht: wow, wat tof om te zien wat hier ontstaat.”

Gevaarlijk spul

Composteren is geen volledig zorgeloos klusje. In compost kunnen azolen gevonden worden, schimmelbestrijders die in de landbouw wordt ingezet om gewassen tegen ziektes te beschermen. Organisch afval dat azolen bevat, vormt een bron voor het ontstaan van de resistente schimmel Aspergillus fumigatus. Dat betekent dat de schimmel, die mensen kan besmetten, niet meer met reguliere medicijnen te genezen is, omdat het medicijn ook uit azolen bestaat.

Niet alleen in in eigen tuin verwekte compost, maar ook bij industriële compostering zijn azolen gevonden. EenVandaag testte eind vorig jaar gratis uitgedeelde compost, dat door de grote composteerders geproduceerd was. Deze compost wordt voornamelijk verkocht aan de landbouwsector.

En wat bleek: naast PFAS en in een enkel geval een te hoog loodgehalte, waren ook voorgenoemde azolen aanwezig in de compost. Voor gezonde mensen vormt de resistente schimmel geen gevaar, maar het is wel degelijk een risico voor mensen met een verzwakt immuunsysteem of een longinfectie.

De komende decennia zal moeten blijken welke risico’s composteren met zich meebrengt. Immers: duurzaamheid en een circulaire economie zullen een lokaal gesloten afvalkringloop aanjagen. Zorgvuldig composteren is nu in elk geval een manier om de grote vuilnisbelten te verkleinen én onze eigen tuin een plezier te doen.


STEUN NIEUW JOURNALISTIEK TALENT

Red Pers werd vijf jaar geleden opgezet door vier jonge en ambitieuze studenten en is inmiddels uitgegroeid tot een landelijk opleidingsplatform. Het is dé springplank naar een journalistieke carrière.

Wil je ons helpen het medialandschap te vernieuwen door jonge journalisten een stem te geven? Doneer dan nu een flinke kan koffie (€ 5,-), één maandje Zoomen (€ 15,-) of een ander bedrag. Bedankt


lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.