Amerikaanse hypocrisie

Beeld: Thom Canters

12 april 2022, 13:30

Auteur: Thom Canters

Amerikaanse hypocrisie

Beeld: Thom Canters

12 april 2022, 13:30

Auteur: Thom Canters

Vanuit Oekraïne bereiken ons gruwelijke beelden van door Rusland gepleegde oorlogsmisdaden. Maar de roep vanuit de Amerikaanse overheid om Poetin daarvoor aansprakelijk te houden is hypocriet, stelt redacteur Thom Canters.

Nadat de Russen vertrokken uit de aangrenzende dorpjes rondom om Kiev en de Nebel des Krieges optrok, was te zien wat voor horror zich had afgespeeld in het dorpje Boetsja. Beelden toonden straten bezaaid met lijken – mensen liggend naast hun fiets of met de handen op de rug gebonden. Later bleek dat die er al weken hadden gelegen. Het Westen oordeelde eensgezind en ondubbelzinnig: oorlogsmisdaden, gepleegd door de Russen.

Dat was niet de eerste keer dat die term gebruikt werd gedurende deze oorlog. Eerder zorgde de Amerikaanse President Biden al voor enige consternatie door Poetin als oorlogsmisdadiger te betitelen. “Oh, I thinks he is,” zei hij met een handgebaar waarmee hij leek aan te geven dat iedereen dat toch wel zou moeten kunnen begrijpen. Er waren toen al berichten dat Rusland het gemunt zou hebben op civiele doelen, bijvoorbeeld een ziekenhuis in de belegerde stad Marioepol.

Wat dat namens de Verenigde Staten voor juridische consequenties zou hebben, was nog niet helemaal duidelijk. De Verenigde Staten hebben het verdrag voor de instelling van het International Criminal Court (ICC) in Den Haag, dat aan zulke kwesties juridische ruchtbaarheid zou moeten geven, immers nooit onderschreven. Harde taal was het in ieder geval wel.

So far so good. Het lag in de lijn der verwachting dat een president die er niet al te florissant voorstaat in de binnenlandse peilingen zich krachtig zou uitspreken over zijn Russische tegenstrever.

Totdat bleek dat de Verenigde Staten zich óók bezighouden met de juridische consequenties van de gruweldaden die door de Russen worden gepleegd. In Pod Save America onthulde de speciale adviseur van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, Derek Chollet, dat zijn ministerie vanaf het begin van de oorlog bewijs verzamelt van potentiële oorlogsmisdaden van Rusland. Mocht er een zaak voorkomen bij het hof, dan zouden de Verenigde Staten hun steentje kunnen bijdragen door bewijs over te dragen.

Het eventueel vervolgen van oorlogsmisdadigers stuitte ditmaal niet op principiële oppositie van de Amerikanen tegen dergelijke onderzoeken van het hof.

Dat is wel eens anders geweest. In 2019 stelde Bidens voorganger Trump sancties in tegen ICC-medewerkers, wiens bezittingen werden bevroren en die reisverboden kregen opgelegd. Na een reeks van onderzoeken naar vooral Afrikaanse landen, werd nu ook een onderzoek gestart naar Amerikaanse oorlogsmisdaden in Afghanistan en Israëlische oorlogsmisdaden in de Palestijnse gebieden. Daar was Trump niet van gediend. Onder meer hoofdaanklager Fatou Bensouda zag zichzelf aangemerkt worden als ‘specially designated national’, waarmee zij werd gelijkgeschakeld met terroristen en drugssmokkelaars.

Hoewel de Amerikaanse regering deze sancties weer introk, liet huidig minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken wel aantekenen dat het ICC het niet moet wagen om over landen die er niet bij aangesloten zijn jurisdictie uit te voeren. Dat bezwaar van Blinken was nu opeens nergens te bekennen. “De Verenigde Staten en de internationale gemeenschap zullen ervoor zorgen dat er aansprakelijkheid is voor de daden die in Oekraïne worden begaan,” sprak Chollet hoogdravend. In dat statement stuit de Amerikaanse duiding van de oorlog op haar eigen hypocrisie.

Sinds zijn aantreden heeft Biden getracht de breuklijn in de internationale wereldorde te definiëren als die van democratie versus autocratie. Een wereldtop voor democratische landen moest dat nog eens extra onderstrepen.

Met de Russische invasie in Oekraïne kreeg dat gevecht voor Biden ineens ook vlees op de botten. Tijdens zijn toespraak voor het Koninklijk Paleis in Warschau zette hij die scheidslijn extra kracht bij.

“But we emerged anew in the great battle for freedom: a battle between democracy and autocracy, between liberty and repression, between a rules-based order and one governed by brute force.”

Biden zet deze oorlog maar al te graag neer als oorlog tegen de liberale internationale wereldorde waar sinds de Tweede Wereldoorlog aan gebouwd is. Dat is dan wel een orde waar Amerika zelf een nogal moeizame relatie mee heeft. Nog los van het feit dat de Verenigde Staten een flinke klomp boter op het hoofd heeft als het gaat over oorlogsmisdaden, is het lastig om de geloofwaardigheid in te zien van een land dat de door henzelf zo bejubelde internationale orde slechts op gezette tijden volledig onderschrijft.

Als Biden deze oorlog zo graag wil laten gaan over democratie versus autocratie en de bedreiging voor de liberale internationale wereldorde, laat hem zich dan ook volmondig scharen achter een van de internationale instituten die zijn opgetuigd om die orde in stand te houden, zeker nu er via achterdeurtjes toch opportunistisch gebruik van wordt gemaakt. Tot die tijd zijn Amerikaanse oproepen om Poetin verantwoordelijk te houden via oorlogstribunalen vooral gratuit.

Met medewerking van Danielle Kliwon.


lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.