Vorige maand royeerde de SP meer dan dertig kritische leden, een unicum in de partijgeschiedenis. Het leidde tot een klucht in de Utrechtse afdeling. Redacteur Jarne van der Poel sprak erover met Julia (24), die ook uit de partij werd gezet.
Op 26 oktober kreeg Julia een brief op de deurmat met de volgende boodschap: “Wij hebben geconstateerd dat er bij u sprake is van dubbel lidmaatschap. […] Om deze reden hebben wij het lidmaatschap stopgezet.”
“Het was geen verrassing”, zegt de 24-jarige Utrechter die al drie jaar lid is van de SP en jongerenorganisatie ROOD, “maar ik vind het wel extreem onterecht. Ik baal er heel erg van.”
Het zat er al lange tijd aan te komen. Het royement is het gevolg van een besluit dat op 25 september dit jaar werd genomen door de partijraad. Daar werden zowel ROOD, de voormalige jongerentak van de partij, en het Marxistisch Forum, een platform voor discussie, als politieke partijen bestempeld.
Volgens de statuten van de SP is het niet toegestaan om tegelijkertijd lid te zijn van meerdere partijen. Hierin is de partij uniek. Als je de statuten van VVD, CDA, GroenLinks, D66 of PvdA erop naslaat, is een duo-lidmaatschap geen probleem. Maar bij de SP wel, en dus werden SP’ers die actief waren bij ROOD of het Marxistisch Forum voor de keuze gesteld: als ze lid wilden blijven van de SP, moesten ze bij de andere organisatie vertrekken. “Ik vond dat geen legitieme keuze, want ROOD is helemaal geen politieke partij,” zegt Julia.
ROOD en de SP op ramkoers
ROOD, Socialistische Jongeren (vroeger: ROOD, Jong in de SP) is de voormalige politieke jongerenorganisatie van de SP. Vrijwel iedere Nederlandse politieke partij heeft een politieke jongerenorganisatie voor de scholing van jongeren en om binnen de partij op te komen voor jongerenbelangen. Julia was in juni 2020 betrokken bij de oprichting van de Utrechtse afdeling van ROOD: “Daarna werd ik actief binnen de SP en kwam ik uiteindelijk ook in het afdelingsbestuur van de SP Utrecht terecht.”
‘We zijn heel transparant over onze politieke beginselen’
Maar de jongerentak kwam eind dat jaar op ramkoers te liggen met de moederpartij. De jongeren zouden ‘geradicaliseerde zolderkamercommunisten’ zijn die volgens SP-voorzitter Jannie Visscher voor een gewapende strijd pleitten.
“Een onzinnige aantijging,” noemt Julia het. “Wij zijn heel transparant over onze politieke beginselen, die zijn online te vinden.” ROOD omschrijft hun doelstelling als ‘jongeren politiseren en organiseren tegen het kapitalisme’. Het woord ‘gewapend’ komt niet voor.
Moeilijkheden in de Utrechtse afdeling
Met de gemeenteraadsverkiezingen op komst hadden de royementen voor de Utrechtse SP pijnlijke gevolgen. De lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen, Floris Boudens, was ook ROOD-lid en werd geroyeerd. Julia en de rest van het bestuur van de SP Utrecht stonden daardoor voor een dilemma: “Zonder ROOD-leden konden we onmogelijk een lijst kandidaten voor de gemeenteraad maken. Dan hadden we een lijst zonder onze democratisch gekozen lijsttrekker.”
De druk werd opgevoerd toen het landelijk partijbestuur een dringende brief stuurde naar de Utrechtse afdeling om hen eraan te herinneren dat geroyeerde SP’ers niet welkom waren op de lijst. “En als we dat wel toestonden, dan zouden ze de Utrechtse afdeling schorsen,” aldus Julia. Vanwege de onmogelijke keuze besloot het afdelingsbestuur om op te stappen.
Partijtop neemt het heft in handen
Hierop nam het landelijk bestuur het heft in handen. Op hun voorstel trad een zogenaamde ‘Commissie van Goede Diensten’ aan in Utrecht om tijdelijk de taken van het afgetreden afdelingsbestuur waar te nemen.
De ledenvergadering die het afgetreden bestuur nog op de planning had staan in Vechtclub XL werd omgezet naar een alternatieve, digitale bijeenkomst. “De commissie heeft onze ledenvergadering geschrapt,” vertelt Julia. “Het zaaltje dat wij voor de ledenvergadering hadden gehuurd, hebben ze opgebeld en geprobeerd over te boeken.”
‘Er werd op de ALV gedreigd met schorsing van de afdeling als er niet vóór werd gestemd’
Tijdens deze alternatieve digitale ledenvergadering vroeg de Commissie van Goede Diensten steun van de afdeling. Een meerderheid van 63 procent van de deelnemers schaarde zich achter de commissie. Niet zo gek, vindt Julia. “Dat is omdat tegenstanders buiten de deur gehouden zijn.” De geroyeerde SP’ers waren immers niet welkom, en er was ook geen officiële livestream te volgen. “Er werd op de ALV ook gedreigd met schorsing van de afdeling als er niet vóór werd gestemd.”
Oud-wethouder Paulus Jansen, die de commissie aanvoert, laat weten ‘het verhaal van Julia te herkennen en te snappen dat die er zo instaat’. Wel zegt hij dat de commissie brede steun geniet in de Utrechtse afdeling, die niet alleen gebaseerd is op die ene stemming. “We hebben ook informeel gepeild en een goed beeld gekregen van hoe de hele afdeling ertegenaan kijkt. Een ruime meerderheid is het eens met de ingeslagen weg.”
Democratisch gehalte
De huidige crisis binnen de SP roept vragen op over het democratische gehalte van de partij. Binnen een democratische partij moet een bepaalde diversiteit aan meningen kunnen bestaan zonder dat deze verschillen verstikt worden.
“We hebben al eerder gezien dat de SP het niet waardeert als je kritiek hebt op de landelijke lijn,” zegt Julia. Hiermee wordt gerefereerd aan ‘De Groep’: een initiatief binnen de SP dat enkele jaren geleden pleitte voor een ruimhartiger asielstandpunt. Ruim 250 SP’ers ondertekenden het manifest van De Groep. Het leidde niet tot verandering.
“Het is niet democratisch,” meent Julia. “Het partijbestuur wil macht over de partij behouden.”
‘Er is gehandeld in lijn met de reglementen en statuten’
Hoe interne democratie verbeterd kan worden is volgens Paulus Jansen een vraag die ook de partijraad ‘erg bezighoudt’. Hij verwacht dat de huidige crisis tot veranderingen in de partij zal leiden.
Maar de beschuldiging van ondemocratisch handelen vindt Jansen ongefundeerd: “Er is gehandeld in lijn met de reglementen en statuten. De ruime meerderheid vindt dat er binnen de SP geen subpartij mag ontstaan die haaks staat op de manier waarop de SP werkt.”
Volgens Paulus Jansen liggen ook ‘de inhoudelijke opvattingen’ tussen ROOD en de SP ‘te ver uiteen’. Maar volgens Julia is dat niet de werkelijke reden van de reeks royementen: “Onder mensen die al veertig jaar lid zijn, zitten ook communisten of Maoïsten. Het gaat er dus niet om dat ROOD een afwijkende mening zou hebben of dat we te radiaal zouden zijn. Het gaat erom dat wij ons binnen de partij georganiseerd hebben. Dat we een bedreiging vormen voor de structuur van de partij.”
Dit is volgens Julia ook te zien aan de manier waarop de breuk in eerste instantie begon. Toen de jongerentak in 2020 publiekelijk pleitte tegen regeringsdeelname met de VVD, terwijl partijleider Lilian Marijnissen juist de optie open wilde houden om in een kabinet te stappen, stootte dat de partijtop tegen het zere been. Het kwam ROOD duur te staan.
Ook optimistisch
Toch is ROOD ook optimistisch over de toekomst. Juist nu de jongerenorganisatie van moederpartij SP is afgescheiden kan het een bredere groep jongeren bereiken. “Iedereen die zich kan vinden in het socialisme en daarvoor wil strijden, is welkom bij ROOD,” zegt Julia. “Jongeren van andere linkse partijen kunnen ook aansluiten, en we zien onze ledenaantallen al groeien.”
Ook voor Julia’s politieke betrokkenheid betekent dit niet het einde: “Voor mij is politiek actief zijn dat ik help om een sociale beweging op te bouwen. Het was leuk om dat binnen een partij te doen, maar dat is niet de enige manier.”
Daarom staat Julia samen met andere initiatiefnemers aan de wieg van Socialisme.org. Onder het motto ‘op naar een democratisch socialistisch perspectief’ heeft dit nieuwe platform als doel om socialisten hun krachten te laten bundelen. “Samen kunnen we een sterke socialistische beweging bouwen.”
Met medewerking van Anne Oevermans