Wat wil jij worden als je later dood bent? Gecremeerd, begraven, of ga je liever voor onbepaalde tijd in een koelcapsule? Als het aan de Duitse arts Emil Kendziorra ligt, wordt dit laatste ook in Europa een reële optie. Beeldredacteur Judith Glimmerveen sprak met hem over de toekomst van cryopreservatie na overlijden.
De lyrics van Acda en de Munnik’s Dan leef ik toch nog een keer komen dichterbij dan ooit met cryopreservatie: het invriezen van pas overledenen met als doel hen weer tot leven te wekken als de tijd daar is. Op dit moment wachten er minstens 180 mensen verspreid over de Verenigde Staten op het moment dat de medische technologie zover is dat ze aan hun tweede leven kunnen beginnen. Want hoewel cryopreservatie al meer dan vijftig jaar mogelijk is, is de technologie op dit moment alleen buiten Europa beschikbaar.
Arts en ondernemer Emil Kendziorra (35) hoopt hier verandering in te brengen door eind dit jaar de eerste Europese opslagfaciliteit in Zwitserland te openen. Na als medisch specialist jarenlang kankeronderzoek te hebben gedaan en na bij verschillende techbedrijven te hebben gewerkt, richtte hij samen met Fernando Azevedo Pinheiro het biotechbedrijf Tomorrow Biostasis op. Deze in Berlijn gevestigde onderneming heeft als doel om uitbehandelde patiënten door middel van cryopreservatie een laatste optie te geven wanneer de huidige medische technologie geen mogelijkheden meer biedt.
Geleidelijk proces van aftakeling
Kendziorra legt uit wat het idee is achter cryopreservatie van het lichaam na overlijden. “Wanneer het hart geen zuurstof meer krijgt en daardoor stopt, wordt iemand volgens de wet dood verklaard. Sterven daarentegen is op cellulaire basis een geleidelijk proces van aftakeling, dat door middel van cryopreservatie stopgezet kan worden.”
Om het lichaam in een zo goed mogelijke staat te bewaren, moet het zo snel mogelijk na de dood afgekoeld worden naar tussen de -125°C en -135°C. Vanaf dit punt bevindt het lichaam zich in een staat waar geen metabolische processen meer plaatsvinden. De eindtemperatuur van een gecryopreserveerde patiënt is -196°C.
‘Ik hou van het leven en het is mijn doel dat iedereen de mogelijkheid heeft zelf te bepalen hoe lang het mag duren’
Als deze temperatuur is bereikt, kan een patiënt opgeslagen worden in een speciale capsule, een dewar, gevuld met een mengsel dat voornamelijk bestaat uit vloeibare stikstof. Het overige deel bestaat uit stoffen die zorgen dat er geen ijskristallen ontstaan, aangezien deze cellen dan beschadigen. Omdat vloeibare stikstof altijd een temperatuur van -196°C heeft, is voor deze techniek geen elektriciteit nodig om het lichaam te koelen. In de dewar wacht de patiënt tot de technologie zo ver is dat het lichaam weer tot leven gewekt kan worden.
Obstakels en uitdagingen
Hier stuiten we volgens Kendziorra op het eerste morele probleem van cryopreservatie: het is momenteel nog niet mogelijk om een patiënt daadwerkelijk een tweede leven te garanderen. Tot nu toe is een worm het enige organisme dat opnieuw tot leven is gewekt na een verblijf in een koelcapsule. Het duurt dus nog wel even voordat mensen aan de beurt zijn.
“Als organisatie draag je de verantwoordelijkheid dat mensen goed geïnformeerd zijn over dit concept, omdat ze voor iets betalen dat maar voor de helft werkt,” zegt de arts. Hij geeft aan dat het moeilijk te voorspellen is wanneer patiënten aan een nieuw leven kunnen beginnen, maar hij is er zeker van dat dit ooit het geval zal zijn.
Hoge prijs
Een tweede probleem is dat cryopreservatie op dit moment nog niet voor iedereen beschikbaar is vanwege de hoge prijs. Van het einde van het eerste leven tot het beoogde begin van het tweede leven kost de technologie op dit moment ongeveer 200.000 euro. Deze prijs ligt zo hoog omdat er voldoende geld beschikbaar moet zijn dat de veiligheid van de patiënten garandeert tijdens de gehele periode van cryopreservatie. Zo kan het gebeuren dat patiënten moeten worden verplaatst in verband met oorlog, een natuurramp of een andere noodsituatie.
Tot nu toe is een worm het enige organisme dat opnieuw tot leven is gewekt na een verblijf in een koelcapsule
Daarnaast is geld nodig voor onderhoud van de opslagfaciliteiten, het tot leven wekken van patiënten en re-integratie in de maatschappij. Over dat laatste maakt Kendziorra zich geen zorgen. “Fundamentele menselijke interacties zullen – als je technologische ontwikkelingen wegdenkt – over 300 jaar nog precies hetzelfde zijn als 500 jaar geleden,” stelt de arts.
Wakker worden in een utopie
Ook wereldwijde uitdagingen als klimaatverandering en overbevolking vormen volgens Kendziorra geen groot obstakel. “Historisch en theoretisch gezien leven we in de meest veilige tijd ooit in het Westen. Mijn overtuiging is dat de wereld van de toekomst beter zal zijn dan de huidige wereld en de wereld van vroeger. Wanneer de patiënten wakker worden is er een grotere kans dat ze wakker worden in een utopie dan in een dystopie.”
Om zijn punt kracht bij te zetten, maakt Kendziorra de vergelijking met een paar eeuwen geleden. “Toen lag de gemiddelde levensverwachting op 40 jaar; inmiddels is deze al verdubbeld. Wie weet hoe de situatie in de toekomst zal zijn? Ik hou van het leven en het is mijn doel dat iedereen de mogelijkheid heeft zelf te bepalen hoe lang het mag duren.”
Met medewerking van Machteld van der Lecq