Er verschijnen steeds meer meme-accounts op Instagram die bepaalde groepen stereotyperen. Redacteur Anna Livia de Kort zocht uit waarom deze accounts zo populair zijn.
Schoudertassie, garnalo en vproflowerboy: de laatste tijd duiken op Instagram steeds meer accounts op die een bepaalde groep stereotyperen. Instagramaccount De haarclip van Marie-Claire bereikte deze week het volgersaantal van vijftigduizend mensen. Wat maakt deze accounts zo populair?
Bij de meme-trend is de overeenkomst het uitlichten van één stereotyperend product van een groep. Bij elke post wordt een nieuwe typerende uitspraak gezet. Zo zie je bij T-shirt met Gouden Ketting een plaatje van een ketting met uitspraken van ‘Amsterdamse boys’. Hetzelfde gebeurt bij De haarclip van Marie-Claire, waar typerende quotes van vrouwelijke studenten uit de randstad worden uitgelicht.
‘Oei, dat doe ik eigenlijk ook wel’
Lot Mulder (19) richtte in mei afgelopen jaar de Instagrampagina De haarclip van Marie-Claire op. Ze zag al een tijdje de meme-trend voorbij komen en vond het ook erg lijken op haar soort humor. “Toen ik het account ging aanmaken, was ik die dag super brak en ik dacht: waarom ook niet? Het leek me eigenlijk wel grappig om zo’n account te beheren.” Welk herkenbare accessoire het voor haar pagina zou worden, wist ze al snel: “Een haarclip, omdat dit typisch is bij een vrouwelijke student.”
Maatschappij- en gedragswetenschapper aan de UvA Hanneke Hendriks denkt dat het gevoel van herkenning en gebruik van zelfspot helpt bij het succes van het account. Volgers kunnen misschien denken: ‘Oei, dat doe ik eigenlijk ook wel.’ Hendriks benoemt het ‘ingroup‘-gevoel. “Er worden specifieke grappen over een bepaalde groep gemaakt. Voor mensen die zo’n account volgen, kan het een bevestiging zijn dat ze bij deze groep horen. Het creëert een gevoel van verbintenis, want andere groepen begrijpen deze grappen soms niet. In deze tijd, met name voor studenten, ontbreekt er een bepaalde verbintenis met elkaar. Ik denk dat dit account zeker helpt zo’n gevoel te creëren.”
Lot doet alles in haar eentje, hoewel ze soms wel wat hulplijnen inschakelt. “Soms helpt een goede vriendin van me, of vraag ik mijn broer of hij nog ideeën heeft,” vertelt ze. De student Creative Business vindt het niet lastig om inspiratie te krijgen als ze omringd is met mensen. “Ik vang van mensen uitspraken op en vaak denk ik meteen dat het wel grappig zou zijn voor het account. In de lockdown zie ik weinig mensen en daardoor is het ook lastiger om ideeën op te doen.” Mulder is dagelijks een half uur kwijt aan het maken en online zetten van een post. “Maar soms doe ik ook een vraag-en-antwoord in mijn story. Hier ben ik dan wel een hele dag mee bezig.”
Een kowa en een lawa
Mulder denkt dat de populariteit van haar account mede komt door de coronatijd. “Iedereen zit thuis en heeft verder niet veel te doen. De herkenbaarheid van wat mensen tegenwoordig doen, komt ook wel terug in mijn account. Ik heb bijvoorbeeld ingehaakt op het feit dat veel mensen in tijden als deze een wandeling met vrienden maken, hier bedacht ik afkortingen voor. Nu word ik dagelijks tientallen keren getagd in berichten waar mensen het hebben over een ‘kowa’ en een ‘lawa’. Dat staat voor een korte en een lange wandeling. En vergeet de strawa niet: de strandwandeling.”
Iedereen is op zoek naar vrolijkheid in deze tijd
Gedragswetenschapper Hendriks denkt dat het account ook goed had gewerkt als de coronacrisis er niet was geweest. “Vooral jongeren en studenten hebben een sterke behoefte om bij een groep te horen. Als student is identiteit een belangrijk onderwerp, waar je ontdekt wie je bent en bij wat voor groep je hoort.”
Communicatiewetenschapper aan de UvA Irene van Driel begrijpt ook de populariteit van dit soort accounts wel. “Iedereen is op zoek naar vermaak maar ook vrolijkheid in deze tijd. Het is voor velen grappige content.” Hendriks denkt ook meteen aan de quotes van Loesje. “Die gingen minder in op de stereotypes, maar toch herken je jezelf er soms in. Loesje is nog steeds wel bekend, dus dit soort accounts kunnen ook een tijdje populair blijven.”
Het Instagramaccount Schoudertassie, met inmiddels 15.000 volgers, gaat over stereotype Amsterdamse meisjes met een klein schoudertasje. Garnalo, waarbij het gaat om typische uitspraken van mensen in de muziekwereld, heeft ruim 26.000 volgers. Maar Mulder vindt niet dat het om het aantal volgers gaat. “Ik vind het vooral gewoon lachen om andere mensen aan het lachen te maken.”
Typische studentenzaken
Mulder: “Er wordt vaak aan mij gevraagd wat nou echt een typische Marie-Claire is. Dat vind ik lastig te omschrijven. Je kan ze namelijk niet over één kam scheren.” Ze denkt dat haar volgers vooral vrouwelijke studenten zijn, die zich in het account kunnen vinden. “Maar een groot deel kan er ook gewoon om lachen, omdat ze misschien wel zo’n Marie-Claire kennen.” De posts gaan verder over typische studentenzaken, zoals wijn, kleding en jongens.
Ik herken het, maar zo ben ik ook weer niet
“Het mooie aspect van deze accounts is dat de volger aan de ene kant zich in de memes herkent, maar aan de andere kant denk je: zo ben ik ook weer niet,” legt Van Driel uit. “Ik las in een eerder interview dat Mulder vertelde dat zij niet helemaal een typische Marie-Claire is. Dat vind ik ook interessant, want dat past precies bij de theorie. Je weet van jezelf dat je bepaalde uitspraken wel eens zegt, maar je neemt jezelf ook een beetje op de hak, want je bent het ook weer helemaal niet.”
Wat de toekomstplannen voor De haarclip van Marie-Claire zijn? Om de populariteit te behouden, denkt Mulder dat het goed zal werken om de regelmaat erin te houden. Ze post dagelijks iets en houdt haar Instagramverhaal continue bij. “Ook wil ik het account nog uitbreiden, met bijvoorbeeld een podcast. Daar ben ik nu nog over aan het nadenken en dat kunnen mijn volgers later dit jaar verwachten.”
Met medewerking van Silvijn Stokman.