Verplichte anticonceptie? Ja, zeggen deze dochters

Beeld: Beeld: Inge Spoelstra

28 november 2020, 13:15

Auteur: Belinda Okoobo

Verplichte anticonceptie? Ja, zeggen deze dochters

Beeld: Beeld: Inge Spoelstra

28 november 2020, 13:15

Auteur: Belinda Okoobo

Moeten vrouwen die een gevaar kunnen vormen voor een toekomstig kind verplichte anticonceptie krijgen? Redacteur Belinda Okoobo vroeg het aan Emma en Miriam – de één heeft een moeder met een alcoholverslaving, de ander met schizofrenie.

Oud-kinderrechter Cees de Groot diende een aantal weken terug een petitie voor verplichte anticonceptie in bij de Tweede Kamer. Hij deed dit namens de ‘Beraadgroep verplichte anticonceptie’. Deze groep wil regelen dat de Raad voor de Kinderbescherming en de Officier van Justitie tijdelijke verplichte anticonceptie kunnen verzoeken bij de rechter, voor vrouwen die een gevaar zouden kunnen vormen voor een toekomstig kind. De petitie deed de discussie rondom dit onderwerp oplaaien.  

Kort daarna kreeg de zaak van de 30-jarige Chamira E. aandacht. Zij wordt verdacht van het doden van haar zoontje van tweeënhalve week oud. E. is ook aangeklaagd voor de zware mishandeling van haar 7-jarige dochter. Het OM vermoedt dat E. haar met een schaar in haar arm stak in dezelfde periode dat haar zoon overleed. Volgens haar advocaat zat E. in een psychose. Dat was zes jaar eerder ook zo, toen zij diezelfde dochter, destijds een peuter, probeerde te wurgen. E. werd vanwege haar psychische toestand voor deze zaak ontslagen van alle rechtsvervolging.

Hoewel E. voor de zaak over haar zoontje nog niet veroordeeld is, rijst nu al de vraag: kunnen zulke gebeurtenissen voorkomen worden met verplichte anticonceptie voor vrouwen die een gevaar vormen voor een toekomstig kind? Het gevaar van dergelijke regelgeving is dat grenzen kunnen vervagen. Denk aan de abortuswetgeving in Polen, die recent is ingeperkt. Bovendien richt de petitie zich slechts op vrouwen, terwijl dezelfde overwegingen voor mannen kunnen gelden.

Gaat het recht op de lichamelijke integriteit boven het belang van het kind?

Lichamelijke integriteit

Het toedienen van verplichte anticonceptie aan vrouwen druist in tegen het recht op het privéleven dat verankerd is in artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Dit waarborgt het recht op lichamelijke integriteit, waardoor een ander jou niet kan opleggen wat jij met jouw lichaam moet doen. Dit recht is niet absoluut en kan ingeperkt worden met gegronde redenen, zoals in artikel 3 van het Kinderrechtenverdrag, dat het belang van het kind vooropstelt. Er ontstaat hier een botsing tussen mensenrechten. Gaat het recht op de lichamelijke integriteit boven het belang van het kind?

De 19-jarige Miriam en de 22-jarige Emma vinden van niet. Hun moeders voldoen aan de eisen die in de petitie gesteld worden voor verplichte anticonceptie: Miriams moeder lijdt aan schizofrenie en Emma’s moeder heeft een alcoholverslaving.

“Ze drinkt elke dag, al sinds ik me kan herinneren,” zegt Emma. Nadat haar ouders uit elkaar gingen, besefte Emma – toen acht jaar oud – dat  haar moeder zich in het verleden weleens ongepast gedroeg. Ze gooide met voorwerpen of had seks terwijl haar kinderen toekeken. Vriendinnetjes mochten vaak niet komen spelen, omdat hun ouders doorhadden dat er dingen gebeurden die niet konden.

Liegen

Emma weet precies wanneer haar moeder drinkt – ook wanneer ze zegt van niet. Ze reageert overdreven geïnteresseerd en herhaalt dingen. “Vanwege haar verslaving liegt ze superveel. Ze denkt dat wij niet weten dat ze drinkt, maar we weten hoe ze is als ze dat wel doet en hebben het altijd door.” Emma heeft naar eigen zeggen geluk dat haar vader de zorg op zich nam. Desondanks vindt ze het lastig dat zij en haar moeder niet de band hebben die ze bij anderen wel ziet.

Vindt Emma dat iemand zoals Chamira E., die in een psychose probeerde een kind te wurgen, na zo’n gebeurtenis verplichte anticonceptie toegediend zou moeten krijgen? “Ik zou er zeker niet op tegen zijn,” zegt ze. “Bij extreme gevallen zou ik ja zeggen, misschien zelfs in het geval van mijn moeder.” Vanwege de aanwezigheid van Emma’s vader vielen de problemen mee. Als de verslaving eerder begonnen was, toen haar oudere zussen nog jonger waren, was dat anders geweest: hun vader is niet in beeld.

Emma’s zus heeft ook een verslaving en heeft haar kindje weleens meegenomen om drugs te doen. “Ze was drie dagen verdwenen, dat is gewoon gevaarlijk.” Emma vindt dat de toediening van verplichte anticonceptie wettelijk vastgelegd zou moeten worden en dat per geval bekeken moet worden of het noodzakelijk is. Het belang van het kind prevaleert voor haar boven de lichamelijke integriteit van een vrouw. Op basis van die overwegingen was zij er zelf niet geweest. “Daar zeg je wel iets, dat ik mij mijn eigen levensrecht ontneem, maar ik denk dat er kinderen zijn die slechter af zijn dan ik, daarom moet het per geval worden beoordeeld.”

“Ik heb niet eens het telefoonnummer van mijn moeder”

Gillend wakker

Ook Miriam heeft begrip voor de petitie. Haar moeder heeft vanwege de schizofrenie last van stemmingswisselingen en ziet en hoort dingen die er niet zijn. Miriam noemt de situatie bij haar moeder living on the edge. Het komt wel eens voor dat haar moeder ‘s ochtends gillend wakker wordt, en er zijn vaak ruzies die eindigen met fysiek en mentaal geweld. Door deze situatie moest Miriam snel volwassen worden. “Mijn moeder was er nooit, die was alleen bezig met zichzelf.”

Miriams moeder vindt dat ze niet ziek is en zoekt daarom geen hulp. Dat verwijt Miriam haar moeder niet. “Het is ook niet makkelijk om schizofreen te zijn.” Uit schaamte voor haar moeder houdt Miriam haar sociale kring klein. Niemand weet van de situatie af en dat wil ze zo houden. De twee hebben een moeizame band. Ze wonen in hetzelfde huis, maar spreken elkaar niet. “Ik heb niet eens haar telefoonnummer. Ik zie ons geen band hebben, er is te veel gebeurd.”

Vriendinnen van haar kunnen goede gesprekken kunnen voeren met hun ouders, dat mist ze. “Er is niemand om mentaal op te rekenen.” Ze vertelt dat ze nooit liefde heeft gekend en dat het lastig is om steun te vinden bij anderen vanwege de schaamte. Volgens Miriam moet verplichte anticonceptie mogelijk zijn als een kind duidelijk in een gevaarlijke situatie terecht komt. “Je ontneemt vrouwen een recht, maar ik snap het, je kan psychische ziektes ook doorgeven.” Of haar moeder verplicht anticonceptie had moeten krijgen, weet ze niet. “Dat is te confronterend.”

Met medewerking van Juliët Boogaard.


lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.