Mokum voor Minsk: Nederlandse Belarussen protesteren tegen Loekasjenka

Beeld: Beeld: Koen de Groot

17 augustus 2020, 14:00

Auteur: Koen de Groot

Mokum voor Minsk: Nederlandse Belarussen protesteren tegen Loekasjenka

Beeld: Beeld: Koen de Groot

17 augustus 2020, 14:00

Auteur: Koen de Groot

Op het Amsterdamse Museumplein protesteerden afgelopen vrijdagavond ruim 150 demonstranten tegen de Belarussische president Alexander Loekasjenka. De demonstratie volgde op het aanhoudende geweld waarmee Loekasjenka de vreedzame protesten in Belarus onderdrukt. Redacteur Koen de Groot was aanwezig.

Gestoken in een rode rok en witte blouse, de kleuren van de Belarussische oppositie, is Liubou (28) samen met haar eveneens in het rood-wit gehulde man en kind naar de demonstratie gekomen. “Het is verschrikkelijk wat er nu in Belarus gebeurt,” zegt ze. “De voortdurende onderdrukking van Loekasjenka’s regime maakt de mensen heel moe. Het is nu echt tijd voor verandering.”

IJzeren greep

Liubou en haar gezin maken deel uit van de circa 150 Belarussische demonstranten die afgelopen vrijdagavond op het Museumplein aanwezig waren om hun onvrede, woede en zorgen te uiten over de situatie in hun moederland. Daar, in Belarus, gaan sinds de presidentiële verkiezingen van 9 augustus dagelijks grote mensenmassa’s de straat op om hun stem te laten horen tegen Loekasjenka.

De president zou de verkiezingen in zijn voordeel gemanipuleerd hebben, het zoveelste voorbeeld van de despotische manier waarop Loekasjenka Belarus sinds 1994 in een ijzeren greep houdt.

Loekasjenko is de laatste dictator van Europa, die Belarus al sinds 1994 in een ijzeren greep houdt

Ondanks de grootschalige protesten lijkt Loekasjenka, die bekend staat als de laatste dictator van Europa, geenszins van plan de demonstranten tegemoet te komen. Integendeel.

De Belarussische veiligheidsdienst KGB pakt dagelijks duizenden demonstranten op. Samengepakt in overvolle cellen worden de protesterende burgers verhoord, geslagen en uitgehongerd.

Inmiddels heeft Loekasjenka als uiterste noodgreep de hulp ingeroepen van Rusland, de grote buurman waarop het Belarussische regime de afgelopen 25 jaar hevig heeft geleund, maar waar Belarus tegelijkertijd een ambivalente verhouding mee heeft.

Zondag meldde Loekasjenka dat Poetin heeft toegezegd de rust in Belarus te laten wederkeren, terwijl de Russische president verklaarde Belarus alleen te steunen in het geval van grootschalige druk van buitenaf.

De leiders van Belarus’ twee andere buurlanden Polen en Litouwen, het land waar de Belarussische oppositieleider Svetlana Tichanovskaja ondergedoken zit, hebben op hun beurt de EU gevraagd om een spoedoverleg. Voorlopig staat een dergelijke topvergadering nog niet op de agenda, maar de EU heeft wel verschillende sancties tegen Belarus opgesteld.

Gemoedelijke sfeer

Op het Museumplein hoopt Sergei (37) dat er meer internationale sancties zullen volgen. “Ik ben hier niet alleen om mijn steun te betuigen aan mijn landgenoten, maar ook om de aandacht van Nederland en de EU te trekken,” zegt hij. “De EU moet erkennen dat de Belarussische verkiezingen doorgestoken kaart waren.”

‘Nederland is voor mij een droombeeld van wat Belarus ooit kan zijn’

Zelf had Sergei op Tichanovskaja willen stemmen, maar de lange rijen bij de Belarussische ambassade in Den Haag beletten hem zijn stem uit te brengen.

Niettemin is hij blij met de uitslag van het Haagse stemlokaal: 97 procent van de stemmen zou naar Tichanovskaja zijn gegaan, zegt hij trots. “Dit geeft wel aan hoe ongeloofwaardig het is dat Loekasjenka tachtig procent van de Belarussische stemmen zou hebben gehaald.”

De sfeer op het plein is ondertussen gemoedelijk. In een grote cirkel staan de demonstranten bijeen op het gras, waar ze onder aanvoering van een energieke jongeman leuzen roepen.

Van een leien dakje gaat het echter geenszins. Met name de spreuken in het Engels en Nederlands zorgen voor een kleine Babylonische spraakverwarring: veel van de demonstraten zijn alleen het Russisch en Belarussisch machtig. Het feit dat veel van de aanwezigen nooit eerder hebben geprotesteerd, helpt ook niet mee.

Het enthousiasme lijdt er nochtans niet onder. De leuzen worden afgewisseld met het meezingen van protestliederen. Vooral het nummer Перемен (‘veranderingen’) van de Sovjetrockband KINO kan op bijval rekenen.

De iconische song uit 1989 beleeft deze dagen een tweede leven als strijdlied van de Belarussische oppositie en wordt ook op het Museumplein hartstochtelijk meegezongen door de aanwezige demonstranten.

Protestveteraan

De kleinschaligheid van de demonstratie biedt elke protestant bovendien de mogelijkheid een spontante redevoering te houden. Sergei Szaposznikow (58) is een van de demonstranten die de open ruimte van de grote cirkel betreedt en ad hoc een toespraak houdt.

In felle bewoordingen gaat hij tekeer tegen Loekasjenka, de KBG, nucleaire energie (Belarus was één van de landen die het hardst getroffen werd door de Tsjernobylramp van 1986, KdG), de Belarussische legertop en het repressieve drugsbeleid van Belarus.

Szaposznikow mag met recht een protestveteraan genoemd worden: in 1994 stemde de Poolse Belarus al tegen Loekasjenka, tijdens de enige echt vrije verkiezingen die het land gekend heeft. “Ook toen Loekasjenka nog populair was, was ik al een tegenstander van hem,” vertelt hij.

“In 1997 ben ik vanwege hem uit Belarus vertrokken en in Nederland terechtgekomen. In eerste instantie wilde ik doorreizen naar de Verenigde Staten, maar ik ben altijd blijven hangen. Nederland is voor mij een droombeeld van wat Belarus ooit kan zijn, met een goede koning, een goede politie en goede verkiezingen. Ik hoop dat het lukt.”

Liubou is dezelfde mening toegedaan. “Ik hoop dat Belarus een echte, volwaardige democratie kan worden waar niet alles door één man wordt bepaald, maar waar het volk het voor het zeggen heeft.”

Volgens Sergei kan het nu twee kanten op voor Loekasjenka: “Of hij treedt af en er verandert echt iets, of hij stelt per Belarussisch persoon één politieagent aan om het volk volledig in zijn macht te houden.”

Red Pers gebruikt met ingang van dit artikel niet langer de naam ‘Wit-Rusland’, die koloniale connotaties met zich meedraagt. Dat is saillant, zeker nu de onafhankelijkheid van Belarus ten opzichte van Rusland in het gedrang komt. Evengoed wordt er niet gesproken van ‘Loekasjenko’, maar ‘Loekasjenka’, omdat het eerste een vertaling uit het Russisch betreft, maar het tweede een vertaling uit het Belarussisch. Uladzislau Belavusau schreef op 14 augustus een opinieartikel in de Volkskrant over de erkenning van de Belarussische taal en de term ‘Belarus’. 

 


lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.