Na de protesten tegen racisme in Amsterdam en Rotterdam wordt de ene burgemeester publiekelijk aan de schandpaal genageld en komt de ander nauwelijks in het nieuws. Terwijl juist het ingrijpen van Aboutaleb onnodig en gevaarlijk was, vindt redacteur Jonasz Dekkers.
Vorige week begonnen de protesten in Nederland met een onverwachts grote opkomst van demonstranten op de Dam, waarbij de anderhalve meter afstand niet werd gewaarborgd. Burgemeester Femke Halsema besloot niet in te grijpen, waardoor ze nu onder vuur ligt in de politiek en in de media. In Rotterdam werd er wel ingegrepen en dus blijft burgemeester Ahmed Aboutaleb buiten schot. Dat is vreemd, want ik was erbij in Rotterdam en ook daar gingen er dingen mis.
Vreedzaam verloop
In Amsterdam stond men te dicht op elkaar voor een protest in coronatijd. Dat was uiteindelijk Halsema’s inschattingsfout, ook al kwam het door een te stroeve verhouding tussen de ‘driehoek’ van burgemeester, politie en openbaar ministerie. Daarbij klinkt het geluid dat het niet handig was van Halsema om er zelf bij te gaan staan, want een burgemeester mag niet politiek gekleurd zijn (ook al zou antiracisme geen politieke voorkeur moeten zijn). Deze fouten daargelaten is het bewonderenswaardig dat ze ervoor koos om niet in te grijpen.
Zelfs partijgenoot Jesse Klaver uitte kritiek op Halsema’s optreden
Naast het niet schenden van het grondwettelijke recht op demonstratie, zou het van een grove inschattingsfout getuigen wanneer de politie had ingegrepen bij een demonstratie tegen politiegeweld. Haar beslissing om niet in te grijpen is dan ook de reden dat het protest vreedzaam verliep en er geen incidenten waren. Toch wordt Halsema gezien als ‘bestuurlijk brekebeen’, is er een motie van wantrouwen tegen haar aangekondigd door de lokale VVD en FVD, en heeft zelfs partijgenoot Jesse Klaver kritiek geuit op haar optreden.
Hoe anders is de publieke en politieke opinie rondom Aboutaleb: bestuurlijk een goede CV en al meer dan elf jaar burgemeester van Rotterdam, niet vaak te betrappen op bestuurlijke blunders of versprekingen en zelfverklaard burgervader van ‘alle Rotterdammers’.
Het protest in Rotterdam verliep aanvankelijk vreedzaam en gemoedelijk, net als in Amsterdam. De coronamaatregelen werden in eerste instantie goed nageleefd, omdat de organisatie de presentatoren en de vrijwilligers op het hart had gedrukt om streng te zijn op de anderhalve meter. Daarbij wist Aboutaleb dat het drukker zou worden dan toegestaan; in Amsterdam en Den Haag kwamen eerder al duizenden mensen op de been. Hij was voorbereid, Halsema niet. Hij wordt toegejuicht, Halsema wordt afgebrand.
Wat er tijdens de protesten gebeurde schetst echter een ander beeld van het bestuurlijk functioneren dan de publieke opinie doet geloven. Beide protesten waren te druk, beide burgemeesters hebben op een gegeven moment de beslissing moeten nemen of het kon doorgaan of niet. Waar Halsema besloot dat wel te doen, besloot Aboutaleb het protest af te kappen. Een beslissing die onnodig, gevaarlijk en schadelijk was. Het was namelijk pas na dik een uur dat hij die beslissing nam en het protest zou nog maar een kwartier duren, dus als er een met corona besmette demonstrant in het publiek stond was het kwaad al geschied. Het was bovendien gevaarlijk om het protest af te kappen, omdat het een protest tegen politiegeweld betrof – de reden dat Halsema de Amsterdamse betoging niet afkapte.
Grimmige sfeer
Aboutalebs beslissing was daarnaast verkeerd omdat door het politieoptreden de sfeer grimmig werd, terwijl deze aanvankelijk gemoedelijk was. Die omslag zorgde ervoor dat de boodschap van het protest werd ondergesneeuwd. Politie te paard stond klaar, de ME-busjes met luidsprekers kwamen met hoge snelheid aanrijden en daarbij kregen veel betogers een onbehaaglijk gevoel van de politiedrone die rondvloog.
Het lijkt net Black Mirror joh!
Het leek op een aflevering uit een dystopische serie: “Goedemiddag, dit is de politie. Houd u aan de corona maatregelen. Neem anderhalve meter afstand! Namens de politie wensen wij u nog een fijne dag toe”, klonk het plotseling meermaals vanuit de lucht. Eerst keek iedereen nog naar de enorme schepen die over de Maas langs het protest voeren; “Huh, heeft de politie nou container- en vrachtschepen ingezet?”, zei iemand naast mij tegen haar vriendin. “Nee, kijk, dat is die drone. Het lijkt net Black Mirror joh!” Het was een angstaanjagend gezicht, die drone die zich ogenschijnlijk op de menigte ‘richtte’.
Zodra men zich bewust werd van de vele politieagenten die de menigte in de gaten hielden, sloeg de sfeer om. Niet radicaal, maar genoeg om de onvrede te ruiken. Het protest duurde nog een kwartier. Waarom liet Aboutaleb het niet gewoon rustig eindigen? Dan had iedereen een gevoel van closure, was er de mogelijkheid voor de organisatie om de menigte in delen te laten vertrekken – minder kans op besmetting – en was de antiracismeboodschap luid, duidelijk en krachtig in de media gekomen.
Maar nee, terwijl de laatste sprekers aan het woord waren klonken de megafoons en de drone dwars door de speeches heen, waarna de organisatie het bericht bracht dat het protest moest stoppen. Bovendien verkondigde de politie de regelrechte leugen dat “de organisatie heeft besloten om het af te kappen”, terwijl dat Aboutalebs beslissing was geweest. De onenigheid resulteerde in een mars naar het centraal station, waarbij twee aanhoudingen werden verricht, ruiten werden ingegooid en er met hekken werd gesmeten. Nogmaals, het waren kleine opstootjes, maar desalniettemin onnodig. In Amsterdam bleef het rustig. Maar welke burgemeester is er al de hele week negatief in het nieuws? Juist.