Een literaire tocht langs Amsterdamse ouderen

Beeld: Illustratie door Roos Vervelde

30 april 2020, 10:21

Auteur: Dim Berendse

Een literaire tocht langs Amsterdamse ouderen

Beeld: Illustratie door Roos Vervelde

30 april 2020, 10:21

Auteur: Dim Berendse

De Openbare Bibliotheek Amsterdam bezorgt al een aantal weken boekenpakketten per fiets aan leden ouder dan 67 jaar. Redacteur Dim Berendse reed een dag mee en vroeg de ouderen naar hun favoriete boeken.

Alle ouderen die het afgelopen jaar een boek hebben geleend bij de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) worden deze weken gebeld door een medewerker van de bibliotheek. Niet alleen om te vragen hoe het gaat, maar ook om te vragen welke genres de ouderen het liefst lezen. Op basis daarvan stellen OBA-medewerkers pakketten samen met daarin vijf boeken.

Rond 10 uur ‘s ochtends arriveer ik bij de gesloten centrale bibliotheek aan de Oosterdokskade. De enorme openbare ruimtes met boeken, dvd’s, kranten, computers en leestafels zullen de komende tijd enkel door stilte worden omgeven. Ik passeer de elektrische draaideur en word vriendelijk ontvangen door OBA-medewerker Cecile Bakker (37).

Nadat ze me instrueert over onze rondrit, vraag ik haar hoe ze zelf het boeken rondbrengen tot nu toe heeft ervaren. Bakker vertelt dat de bibliotheek normaal gesproken boeken bezorgt aan mensen die slecht ter been zijn. Nu de bibliotheek voor publiek gesloten is, bezorgen de medewerkers aan ouderen. Ook Bakker heeft zich daarom aangemeld als boekenbiker. “Het zijn allemaal hele leuke mensen,” zegt ze. “Ik vind het echt heerlijk om telkens gezellig een praatje te maken.”

Voordat de pakketten worden meegeven aan de bezorgers gaan de boeken eerst twee dagen in quarantaine. Wanneer de boeken worden bezorgd, kunnen de ouderen eerder geleende boeken teruggeven. Die boeken gaan ook weer een aantal dagen in quarantaine voordat ze in de bibliotheekkast worden teruggezet.

Als ik enthousiast het eerste boekenpakket wil optillen, wijst Bakker mij nog even op de grote fles met handgel. Op de fiets herhaal ik in mijn hoofd nog eens de uitgebreide instructies. Aanbellen, anderhalve meter naar achter stappen, geen losse boeken aannemen, en vooral: niet naar binnen gaan.

Binnenkant: in de aanloop naar Bevrijdingsdag

Ik kom aan op de Binnenkant, een zijgracht van de Oudeschans in de Nieuwmarktbuurt. In de deuropening van het grachtenpand verschijnt een opgewekte blonde vrouw van rond de zeventig.

Ze kijkt achterom. “Mijn man wil even een foto maken,” zegt ze. Ik zet een paar stappen opzij, zodat ik goed zichtbaar ben. Al snel merk ik dat ik niet op de foto hoef, maar enkel de vrouw met haar boekenpakket. Na de fotoshoot staat ze tevreden naast haar man, bovenaan de trap die naar het grachtenpand leidt.

“Ik ga ervan uit dat jullie van lezen houden,” zeg ik. “Hebben jullie nog leestips?” Het stel kijkt me verbaasd aan. “Voor ouderen?” vragen ze. “Nee, voor iedereen,” zeg ik. “De vondeling van Eva Maria Staal,” zegt de vrouw – een familiedrama waarin de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol speelt. De man? Die heeft het over Wie het mooist valt van Sara Nović, een boek dat gaat over de invloed van de Joegoslavische burgeroorlog op een mensenleven. Relevante leestips in aanloop naar Bevrijdingsdag, merk ik.

Buurtjes in het stadscentrum lijken vandaag kleine dorpsgemeenschappen, op een zondagmorgen waarop alle inwoners zich nog in de kerk bevinden

Verder fietsend door spookstad Amsterdam lijkt het alsof iedereen vertrokken is. Alsof niemand zijn deuren open zal doen, alsof er niemand thuis is. In de stad waar ik al jaren kriskras doorheen rijd, kom ik nu op plekken waar ik nooit eerder ben geweest. Zelfs Google Maps weet zich geen raad met alle kades en bruggetjes.

Buurtjes in het stadscentrum lijken vandaag kleine dorpsgemeenschappen, op een zondagmorgen waarop alle inwoners zich nog in de kerk bevinden. Alleen pizzabezorgers zijn vandaag de aangewezen personen om de weg te vragen naar de mooiste plekjes in de stad.

Olifantswerf: over taboes en gevoelige onderwerpen

Na lang dwalen door de woonwijk Kattenburg in Oost, kom ik op de Olifantswerf uit bij een enorme binnenplaats, waar bij geen enkele voordeur een bel zit. De juiste voordeur vind ik, met de hulp van wat buurtbewoners, ongeveer drie straten terug.

Een vrolijke, jong uitziende vrouw opent de deur. Vallen is als vliegen van Manon Uphoff is haar leestip. “Het gaat over incest,” zegt ze. “Misschien niet heel gezellig, maar het is echt een goed boek.” Een dappere leestip. “Ook over dat soort onderwerpen moet geschreven worden,” zeg ik.

Levantkade: over de nasleep van de Oorlog

Ik heb nauwelijks aangebeld als de deur aan de Levantkade in Oost, tien minuten fietsen van de Olifantswerf, al half opengaat. De voordeur staat zo dicht op de straat dat ik, als ik anderhalve meter naar achter stap, een flink stuk op straat kom te staan. Fietsers en hardlopers wijken uit en proberen botsingen te voorkomen.

De vrouw vraagt zich af of ze de eerder geleende boeken wel aan mij kan meegeven. Ze is bang dat ze dan verloren zullen gaan. Even twijfel ik of ik er wel betrouwbaar uit zie.

‘Mijn man en ik hebben nog veel meer boeken. Jammer dat ik je niet even binnen kan laten’

Als ik haar naar een leestip vraag, noemt ze Ze kwam uit Marioepol van Natscha Wodin. “Het boek gaat over een Duitse vrouw die op zoek gaat naar haar Oekraïense moeder, door terug te gaan in het verleden,” zegt ze. Wederom een boek waarin de nasleep van de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol speelt.

Sumatrakade: een verhaal over liefde

Het laatste boekenpakket bezorg ik op de Sumatrakade, in de Indische Buurt. “Is dit je echte baan of je bijbaan?” vraagt de vrouw die opendoet. Overvallen door de vraag, weet ik even geen antwoord te geven. En dus vraag ik of ze nog een leestip heeft. “Even denken. Ik slaap slecht en ik lees snel,” zegt ze.

Ze noemt I.M. van Connie Palmen. Dat boek gaat over de liefde en het leven tussen schrijver Connie Palmen en journalist Ischa Meijer. Afgelopen 14 februari was het 25 jaar geleden dat Meijer overleed. Het boek dateert uit 1998 en wordt nu, net als toen het uitkwam, door veel mensen gelezen. “Mijn man en ik hebben nog veel meer boeken,” zegt de vrouw. “Jammer dat ik je niet even binnen kan laten.”

Met een voldaan gevoel stap ik weer op de fiets richting de OBA op de Oosterdokskade. De leestips van deze Amsterdammers maken meer indruk op me dan de beste boekenrecensies in de krant. Genoeg goede boeken om de komende tijd te lezen, denk ik. I.M. haal ik dezelfde dag nog uit de kast bij mijn ouders. Onderweg denk ik aan mijn nieuwe droombaan na de coronacrisis: namens de OBA boeken bezorgen en om leestips vragen.


lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.