Hoe ethisch is de zorg in tijden van corona?

17 april 2020, 11:05

Auteur: Sezen Moeliker

Hoe ethisch is de zorg in tijden van corona?

17 april 2020, 11:05

Auteur: Sezen Moeliker

Klinisch ethicus Erwin Kompanje staat aan de frontlinie van de crisis in het Erasmus MC. Doorgaans adviseert hij over het wel of niet doorbehandelen van patiënten. Met de coronacrisis staat hij voor nieuwe vraagstukken. “We kunnen ergens niet accepteren dat we doodgaan.”

Hoe is jouw rol op de IC veranderd door de coronacrisis?
“Ik moet nadenken over nieuwe morele problemen die zich voordoen. Een hoge waarde in het ziekenhuis is bijvoorbeeld family centered care. Dit hebben we de afgelopen weken niet altijd kunnen waarmaken. Het is voorgekomen dat een patiënt komt te overlijden in het ziekenhuis en dat de familieleden thuiszitten. Dat we familieleden buitensluiten is nooit eerder aan de orde geweest. Daar durf ik van te zeggen dat het inhumaan is. Over dit soort issues moeten we afwegingen maken.

“Uiteindelijk hebben we bij het Erasmus MC besloten dat er toch vier of vijf familieleden aanwezig kunnen zijn als een patiënt komt te overlijden. Hiernaast is het belangrijk dat hulpverleners gehoord en erkend worden. Wat we van hen vragen is veel groter dan in de reguliere zorg. Ik houd me nu daarom ook bezig met de vraag hoe we hen zo veel mogelijk aan boord kunnen houden.

“Aan het eind van het jaar komen we misschien in rustiger vaarwater, maar ik denk dat we tegen die tijd een hoop uitgebluste hulpverleners hebben. Daarvoor waken is nogal een klus. Ik coördineer daarvoor een groep collega’s die getraind is om peer-support te leveren. Bij iedere dagsluiting kom ik samen met alle hulpverleners om te praten over de situatie.”

Welke afwegingen moet je op de IC maken in crisistijd?
“Er zijn bepaalde criteria op basis waarvan we patiënten wel of niet opnemen op de IC. De belangrijkste vraag is: wat is de waarschijnlijkheid van slagen? Leeftijd is hierbij niet het enige criterium. De conditie van de patiënt is ook belangrijk. Het kan zo zijn dat iemand van zeventig, die al zijn hele leven gezond is, een grotere kans heeft om te overleven dan iemand van veertig met suikerziekte en overgewicht. Dan zou je kunnen beslissen om de persoon van veertig niet op te nemen en die van zeventig wel. Dat is een soort oorlogstriage. In oorlogstijd wordt ook zo gekeken.

Is iemand die al dertig jaar werkloos thuis zit evenveel waard als iemand met een werkend bestaan?

“Als je 20.000 slachtoffers hebt, en je kunt er maar 1.000 helpen, kies je ervoor om de slachtoffers met een kogel in het been te behandelen in plaats van die met een kogel door het hoofd. Je kiest voor de grootste waarschijnlijkheid van slagen. Als we in de code zwart terecht komen, kunnen we niet meer vanuit medische argumenten handelen. Dan moeten we ethische criteria hanteren en op basis daarvan keuzes maken. De vraag wat het leven van een individu in de samenleving waard is, speelt dan ineens een rol.

“Is iemand die al dertig jaar werkloos thuis zit evenveel waard als iemand met een werkend bestaan? We zijn het helemaal niet gewend om op basis van niet-medische criteria een oordeel te geven over de patiënt, maar we zullen wel moeten in het licht van schaarste. Daar kan ik in ondersteunen. Voorlopig blijven we gelukkig nog weg van de code zwart.”

Is een coronadode hetzelfde als een andere dode?
“Ja. Een coronadode is iemand die gestorven is aan een infectieziekte, veelal aan het einde van zijn leven. Per dag gaan er in Nederland gemiddeld 450 mensen dood. Soms zie je dat er in een bepaalde periode oversterfte is, vaak gepaard met een griepgolf. In 2018 was er een oversterfte in Nederland van 9.500 doden, allemaal griep-gerelateerd. Nu is er ook sprake van oversterfte door corona. Dat aantal is tot nu toe veel kleiner dan die 9.500 bij de griepgolf in 2018. De mensen die toen doodgingen aan de griep, zijn dezelfde mensen die nu overlijden aan corona: oudere mensen en mensen met onderliggende ziektes.

“Je hoort nu vaak dat het een schande is dat er mensen overlijden aan corona en dat we dat moeten voorkomen. Terwijl we de samenleving platleggen om de druk op de zorg te verlagen, niet omdat het erg is dat er mensen doodgaan. De samenleving ziet dat niet zo. We kunnen ergens niet accepteren dat we doodgaan. Terwijl dat er toch echt bij hoort. Vooral als je oud bent en van alles onder de leden hebt, dan is de kans dat je doodgaat natuurlijk heel groot. De dictatuur van de moraal verbiedt ons alleen om te zeggen ‘je gaat dood en dat is oké.’ Zo zitten we in elkaar als mens, we zijn morele wezens.”

Zijn er vragen in deze crisis waar je nog geen antwoord op weet?
“We maken veel kapot in de gezondheidszorg. Er wordt nu alleen maar vanuit Covid-19 geredeneerd. De ‘normale’ patiënten zijn minder interessant, die worden een beetje weggemoffeld. Operaties, bestralingen en chemotherapie worden uitgesteld. Specialisten moeten patiënten afwijzen. De waarden die we hier hebben: continue solidariteit, rechtvaardigheid van schaarse middelen, het idee dat iedereen bij ziekte welkom is in het ziekenhuis, die zijn nu niet zo vanzelfsprekend.

We maken veel kapot in de gezondheidszorg

“We trekken een specifieke populatie met een infectieziekte voor, ten opzichte van andere patiënten. De uitgestelde zorg stapelt zich op. Als de coronapiek voorbij is, hebben we dus een enorm stuwmeer aan uitgestelde reguliere zorg en secundaire coviddoden: de mensen die niet doodgaan aan corona, maar komen te overlijden omdat ze nu niet behandeld kunnen worden. Dit doet wat met de beroepsmoraal. Ik vraag me af wat het met ons doet als de gevolgen daarvan duidelijk worden.”

[vc_row][vc_column 0=””][vc_separator el_width=”90″][vc_column_text 0=””]Steun ons!
Onze studenten dragen vrijwillig bij aan Red Pers. Vond je
dit een goede productie? Sponsor dan onze koffie (€ 2,50), https://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.pngvergadering (€ 10,-) of grotere
investering. Dankjewel![/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

[vc_row 0=””][vc_column width=”1/3″][vc_btn title=”Kop koffie” style=”classic” align=”center” i_icon_fontawesome=”fa fa-coffee” add_icon=”true” link=”url:https%3A%2F%2Fbunq.me%2Fredpersnl%2F2%2C5|title:Doneer|target:%20_blank|”][/vc_column][vc_column width=”1/3″][vc_btn title=”Vergadering” style=”classic” align=”center” i_icon_fontawesome=”fa fa-comments-o” add_icon=”true” link=”url:https%3A%2F%2Fbunq.me%2Fredpersnl%2F10||target:%20_blank|”][/vc_column][vc_column width=”1/3″][vc_btn title=”Ander bedrag” style=”classic” align=”center” i_icon_fontawesome=”fa fa-money” add_icon=”true” link=”url:https%3A%2F%2Fbunq.me%2Fredpersnl%2F||target:%20_blank|”][/vc_column][/vc_row]

lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.