Het beroep op onze eigen morele verantwoordelijkheid drukt zwaar op ons gemoed. Maar het biedt ook kansen, merkt redacteur Jelle Holtzapffel.
Het zweet breekt me uit wanneer ik van mijn zusje hoor dat volgende week de verjaardag van mijn moeder is. Volgende week al? Dat was ik even helemaal vergeten. Dan moet ik dus nog een keer de 25 kilometer heen-en-weer fietsen van Leiden naar Rotterdam, want dat voelt momenteel als de enige verantwoorde manier van reizen. De treinen zijn bestemd voor cruciale beroepen. Mijn verjaardagsbezoek hoort daar niet bij.
Naar mijn huisgenoten stuur ik alvast een verontschuldigend appje: “Ik zal volgende week nog een keer naar mijn ouders gaan, domme fout, excuses”. Gelukkig reageren ze al snel dat het oké is. Een goedkeuring die ik in normale tijden nooit zou hebben gevraagd, maar die me nu geruststelt.
Mag ik nog een keer naar mijn ouders? Welke afspraken over sociaal contact maken mijn huisgenoten en ik? Hoe ver reikt mijn verantwoordelijkheid in deze crisis? Het zijn vragen waar de gemiddelde student momenteel mee worstelt. Omdat Nederland een ‘intelligente lockdown’ kent, wordt er een beroep gedaan op onze eigen moraliteit. We mogen naar buiten zonder een bewijs van strikte noodzakelijkheid.
De morele verantwoordelijkheid die ons dit geeft is een lust en een last. Het geeft ons het gevoel volwassen te worden behandeld en de mogelijkheid om een eigen keuze te maken. Anderzijds maakt het ons verantwoordelijk voor die keuze, we dragen zelf de morele last.
“Denk bij jezelf: is het noodzakelijk dat ik hier nu ben?”
Onlangs schreef journalist Karel Smouter hierover een artikel in NRC. Smouter denkt dat de intelligente lockdown vraagt om een intelligente moraal, maar dat die nu eenmaal niet eenduidig te geven is. “Zelfs goede daden zijn momenteel niet eenduidig goed te noemen,” aldus Smouter, die daarmee de mogelijk negatieve consequenties van deugdzaam handelen benadrukt.
Toch biedt de opgelegde morele verantwoordelijkheid ook een kans. Een kans om zelf na te denken over wat verantwoord is. Zelf een morele keuze te maken, te beargumenteren waarom een bepaalde keuze gerechtvaardigd is.
“Denk bij jezelf: is het noodzakelijk dat ik hier nu ben?” Een agent roept door een megafoon in een park waar een huisgenoot tijdens zijn dagelijkse wandeling even was neergestreken. Een voor een vertrokken ze naar huis, zo vertelt hij, mensen hoefden niet eens persoonlijk te worden aangesproken. Al is de vraag in dit voorbeeld wat sturend, het laat in het klein zien hoe Nederlanders worden aangespoord om zelf een afweging te maken. En dat ze dat ook doen.
Studenten maken die afweging eveneens. Zelf hebben ze in principe minder te duchten van het virus dan anderen. Tegelijkertijd betekenen de maatregelen een forse inperking van hun relatief grote sociale netwerk. Juist voor hen is deze periode een training in moreel verantwoordelijk handelen.
Dat lijkt ze in veel gevallen goed af te gaan. Ik hoor van vrienden om mij heen dat zij met hun huisgenoten strikte afspraken maakten over hoe de crisistijd door te komen. Alleen nog partners op bezoek, wie naar de ouders gaat moet daar twee weken blijven, bij de supermarkt doe je aankopen voor meerdere bewoners. De door het kabinet geboden ruimte wordt zo op eigen wijze ingevuld.
Het was alsof ik de mensen die ik op de terugweg tegenkwam wilde verzekeren dat ik de verantwoordelijkheid van mijn onoplettendheid als een fysieke last met mij meedroeg
Ik moet denken aan een vriend uit Delft die met zes huisgenoten woont. Ook hij maakte met zijn huisgenoten strikte afspraken om aan zijn morele plicht te voldoen. Om de verveling tegen te gaan, tafelen ze ´s avonds wat langer na. De eetkamer biedt uitzicht op straat. Na veel afkeurende blikken hebben ze maar een briefje opgehangen met de boodschap dat ze met zijn zessen wonen en er geen schijt-aan-corona-manifestatie plaatsvindt.
Het is zonde om niet uit te gaan van de goede intenties van onze medeburgers, het is de solidariteit die we juist nu zo nodig hebben. Ons kabinet laat ons zien hoe je op de verantwoordelijkheid van de burger kunt bouwen. Het is belangrijk dat wij elkaar de ruimte geven om die verantwoordelijkheid te nemen.
Mijn Delftse vriend verzekerde me dat er sinds het ophangen van het briefje niemand meer hoofdschuddend langs het raam is gelopen. Sommigen hadden na het lezen van de tekst op de ruit zelfs hun duim opgestoken. “Nu weten ze dat ze van onze goedheid kunnen uitgaan,” zo zei hij. Ik vind het een mooi idee.
Uitgaan van de goedheid van de meerderheid, om met Rutger Bregman te spreken. Ik hoopte ook dat anderen uitgingen van die goedheid toen ik me na de verjaardag van mijn moeder weer op de fiets van Rotterdam naar Leiden begaf. Ik trapte zo hard als ik kon, een verkrampt gezicht tot gevolg. Het was alsof ik de mensen die ik op de terugweg tegenkwam wilde verzekeren dat ik de verantwoordelijkheid van mijn onoplettendheid als een fysieke last met mij meedroeg.
[vc_row][vc_column 0=””][vc_separator el_width=”90″][vc_column_text 0=””]Steun ons!
Onze studenten dragen vrijwillig bij aan Red Pers. Vond je dit een goede productie? Sponsor dan onze koffie (€ 2,50), https://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.pngvergadering (€ 10,-) of grotere investering. Dankjewel![/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
[vc_row 0=””][vc_column width=”1/3″][vc_btn title=”Kop koffie” style=”classic” align=”center” i_icon_fontawesome=”fa fa-coffee” add_icon=”true” link=”url:https%3A%2F%2Fbunq.me%2Fredpersnl%2F2%2C5|title:Doneer|target:%20_blank|”][/vc_column][vc_column width=”1/3″][vc_btn title=”Vergadering” style=”classic” align=”center” i_icon_fontawesome=”fa fa-comments-o” add_icon=”true” link=”url:https%3A%2F%2Fbunq.me%2Fredpersnl%2F10||target:%20_blank|”][/vc_column][vc_column width=”1/3″][vc_btn title=”Ander bedrag” style=”classic” align=”center” i_icon_fontawesome=”fa fa-money” add_icon=”true” link=”url:https%3A%2F%2Fbunq.me%2Fredpersnl%2F||target:%20_blank|”][/vc_column][/vc_row]