Jongeren lezen steeds minder. Uit een recent onderzoek van Pisa blijkt dat de leesvaardigheid en het leesplezier van Nederlandse jongeren achteruitgaat. De onderwijsministers Van Engelshoven en Slob willen het tij keren door lezen te stimuleren met een leesoffensief. Maar waarom vinden zij lezen zo belangrijk?

Matijs Lips, in 2018 uitgeroepen tot leraar Nederlands van het Jaar, ziet een sterk verband tussen de komst van de digitale wereld en het dalende leesplezier bij jongeren. “Er heerst een soort gemakzucht in de maatschappij, waar diensten zoals Netflix op inspringen. Het concentratievermogen en de inspanning die nodig zijn om in een boek te komen, zijn de laatste jaren bij jongeren sterk veranderd.  Het ‘diepe’ lezen gebeurt niet veel meer.”

Elly van der Bruggen werkt al 17 jaar als mediathecaris bij het Openbaar Lyceum Zeist. Het digitale aspect ziet zij ook in de praktijk terug. “Jongeren kijken de hele dag door op hun smartphone. Daar schrijven ze alleen maar korte berichten en zien ze geen lange teksten meer voor zich.” Bovendien is er volgens van der Bruggen een ontzettend groot scala aan digitale afleiding waar leerlingen meer tijd voor vrij maken.

Waarom lezen voor jongeren waardevol kan zijn

Het leesoffensief beoogt het leesonderwijs op scholen te verbeteren, de bibliotheken een actieve rol te geven en roept (groot) ouders op om meer voor te lezen. Maar waarom is dit dalende leesplezier nou jammer? Red Pers sprak met verschillende experts en volgens hen zijn er veel redenen waarom het lezen van boeken waardevol kan zijn.

Lezen leidt tot een beter taalgevoel en dus betere leerprestaties

Des te meer je leest, des te meer woorden je natuurlijk leert kennen. Dit kan leiden tot betere schrijf-en taalvaardigheden. Van der Bruggen kan dit ook bevestigen: “Door veel te lezen, leer je nieuwe woorden kennen en ontwikkel je je taalvaardigheid. Alle schoolvakken zijn in eerste instantie talig, dus de leerprestaties kunnen hierdoor ook worden verbeterd. Je kan het gemakkelijk terugzien in de verslagen die leerlingen maken. Die staan vol taalfouten, slechte zinsopbouw en verkeerde afkortingen. Je ziet duidelijk dat de taal bij jongeren tegenwoordig achteruitgaat.”

Anne Struik werkt bij de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) als programmamaker. Zij deelt de mening van Van der Bruggen.

“Leesplezier is zeker gekoppeld aan leesbevordering. Ik denk dat het stimuleren van leesplezier belangrijk is alvorens leesvaardigheid te kunnen bevorderen. Maar ik denk ook dat hoe vaardiger je bent, hoe leuker het wordt.”

Lezen leidt tot meer kennis van de wereld om ons heen en tot minder waardeoordelen

Minister Van Engelshoven vindt dat lezen niet alleen noodzakelijk is om zelfstandig mee te doen in de maatschappij maar ook dat het ons leert om anderen om ons heen beter te begrijpen.

Lips is er heilig van overtuigd dat zijn leerlingen meer kennis van de wereld om hen heen krijgen doordat ze boeken lezen. “In het voortgezet onderwijs is geen ruimte voor levenskwesties die ook aandacht nodig hebben: lijden hoort ook bij het leven, liefde is een complexe zaak en twijfelen over je identiteit komt soms voor. Het zijn dingen die niet altijd even prettig zijn maar waar je wel op moet reageren. Een boek kan vertellen hoe je het leven moet aanpakken en laat zien dat je niet de enige bent die ergens mee te maken kan hebben. Lezen is niet alleen voor ontspanning, maar kan onbegrijpelijke dingen in het leven dragelijk maken.”

De boekenliefhebber vraagt zicht af hoe we nog met elkaar om kunnen gaan als we geen boeken lezen. “Sinds ik boeken lees heb ik veel meer respect voor mensen, ik heb veel minder oordelen over mensen en ik kan me ook beter verplaatsen in iemand anders. Boeken lezen maakt mij een beter mens. Als ik dan dit soort rapporten lees, denk ik dat we vooral moeten beseffen dat we iets aan het verliezen zijn.”

Lezen vergroot ons welzijn

“Het is al langer bekend dat schermen van je mobieltje of laptop helemaal niet goed voor je zijn. Lezen is een middel van ontspanning, zonder dat je al die lichten in je gezicht hebt. Het kan bijna als meditatief gezien worden. Bovendien zijn er zoveel onderwerpen waar je over kunt lezen en steun uit kan halen. Of het nou informatief of fictief is: iemand kan zich herkennen in een personage. Ik denk dat het heel veel jongeren kan helpen die met vergelijkbare problemen en thema’s kampen”, legt Struik uit.

Het lezen van boeken kan een positief effect hebben op de geestelijke gezondheid, blijkt uit een onderzoek van Stichting Lezen. Het lezen van boeken kan zorgen voor plezier, ontspanning, afleiding, ontsnapping aan de eigen persoonlijkheid maar biedt ook troost in moeilijke tijden. Door die laatste manier is Lips ook ooit begonnen met het lezen van boeken. “Vroeger, toen ik zelf leerling was, kreeg ik altijd een vaste lijst met boeken die ik moest lezen. De boeken waren voor mij totaal niet interessant of boeiend. Totdat ik op aanraden van een vriend ‘Komt een vrouw bij de dokter’ van Kluun las. In dezelfde periode had mijn moeder kanker en daardoor kon ik mij goed verplaatsen in het verhaal. Uit het boek haalde ik dan ook veel troost.”

Aanpak Openbare Bibliotheek Amsterdam

Maar hoe kunnen we jongeren weer stimuleren om boeken te gaan lezen? De OBA denkt veel over de aanpak na en Anne Struik ziet een aantal mogelijkheden voor zich. “Enerzijds door boeken te schrijven waar jongeren zich in kunnen herkennen. En laat jongeren vooral lezen wat hen trekt. Het moet als eerste stap niet uitmaken wat ze lezen, als het boek maar bij hen past. Daarnaast is het belangrijk dat jongeren een positieve associatie krijgen met de bibliotheek. We willen door middel van diverse programma’s jongeren laten zien wat de OBA allemaal te bieden heeft.  Een rondleiding met tablets, ontmoetingen met schrijvers en workshops creatief schrijven. De OBA moet een toegankelijke en veilige plek zijn, waar jongeren zich altijd welkom voelen.

[paytium name=”Form name” description=”Donations”]
[paytium_field type=”open” label=”Onze studenten dragen vrijwillig bij aan Red Pers. Vond je
dit een goede productie? Sponsor dan onze koffie (€2,50), https://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.pngvergadering (€10) of grotere
investering. Dankjewel!” default=”2,50″ /]
[paytium_total label=”Steun ons voor” /]
[paytium_button label=”Doneer” /]
[/paytium]