Zo belangrijk zijn de Europese verkiezingen

28 april 2019, 12:15

Auteur: Laura Hoogenraad

Zo belangrijk zijn de Europese verkiezingen

28 april 2019, 12:15

Auteur: Laura Hoogenraad

“The European Union is under threat from forces who wish to destroy what we have achieved together,” verkondigt de officiële website van het Europees Parlement. Van 23 tot 26 mei kunnen Europese burgers bepalen wie hen de komende vijf jaar zal vertegenwoordigen. Jouw stem telt in deze historische beslissing over de toekomst van Europa.

Na China en India, zijn de Europese Parlementsverkiezingen de grootste wereldwijd, waarmee het zelfs de Amerikaanse verkiezingen overtreft. Maar liefst 375 miljoen burgers mogen hun stem uitbrengen op een cruciaal moment in de geschiedenis van de Europese Unie.

Met 28 landen, 751 parlementsleden, een Brexit en een flinke dosis bureaucratie is het Europese systeem moeilijk te doorgronden

“Why the European Parliament elections will be the most European yet,” kopte The Economist. Aan de ene kant ontstaan in heel Europa populistische bewegingen die pleiten voor minder Brussel en meer macht naar nationale parlementen, terwijl er aan de andere kant behoefte is aan verdere integratie op Europees niveau om een blok te vormen tegenover andere (opkomende) wereldmachten.

Met 28 landen, 751 parlementsleden, een Brexit en een flinke dosis bureaucratie is het Europese systeem moeilijk te doorgronden. Hoe zit het ook alweer? En wat staat er op het spel deze verkiezingen?

Hoe werkt het Europees Parlement?

Het Europees Parlement in Straatsburg. Beeld: Wikimedia Commons

Binnen Europa zijn er veel bestuursorganen die het lastig maken om de institutie als een geheel te begrijpen. De Europese Commissie heeft de macht om wetten te maken, en het Europese Parlement heeft de macht om die wetten aan te nemen, te weigeren of te wijzigen. Deze wetten gelden vervolgens in alle lidstaten. En nu lidstaten in toenemende mate geconfronteerd worden met problemen die ze alleen niet kunnen oplossen (lees: klimaatverandering, vluchtelingencrisis, privacywetgeving), lijkt het belang van Europa groter dan ooit.

Het Europese Parlement is het enige direct democratisch gekozen institutie binnen de Europese Unie. De 751 parlementszetels worden verdeeld aan de hand van het inwoneraantal van een lidstaat. Hierbij geldt een minimum van zes zetels (Cyprus, Luxemburg en Malta) en een https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/max-in-ny-1.jpgimum van 96 (Duitsland). Nederland bezit momenteel 26 zetels. Daar kunnen wat zetels bovenop komen als de Britten hun Brexit-deal ooit rond krijgen, maar daarover later meer.

Partijen die op nationaal niveau zeer verschillend lijken, zoals D66 en VVD (ALDE), horen in het Europees Parlement bij elkaar

Nationale partijen zijn in het Europese Parlement aangesloten bij transnationale allianties. Hierdoor komen partijen die op nationaal niveau zeer verschillend lijken, zoals D66 en VVD  (ALDE), in het Europees Parlement naast elkaar te zitten in plaats van tegenover elkaar. Als je dus stemt, stem je indirect op een bepaalde fractie, zoals de liberalen, de groenen of de sociaaldemocraten.

Europese samenwerking op deze grote, problematieke thema’s wordt ingewikkelder omdat steeds meer partijen geloven dat ze het wel alleen aankunnen. De Eurosceptici willen beslissingen op een nationaal niveau maken, in plaats van die macht (gedeeltelijk) over te dragen aan Brussel. Ze hebben, ook al is het misschien tegenstrijdig, een zeggenschapspositie binnen het Europees Parlement.

De Eurosceptici zijn verenigd in de ENF-fractie, inclusief PVV en Forum voor de Democratie, met momenteel 37 zetels. De peilingen verwachten een winst van 25 zetels, wat de fractie meer macht zou geven, maar samenwerking met de grotere allianties ligt niet voor de hand. Misschien te verwachten van een anti-EU partij binnen een Europees Parlement.

De laatste peilingen laten zien dat EPP, de christen-democratische fractie, de grootste blijkt ondanks een verlies van 44 zetels. S&D, de sociaal-democratische fractie, blijft ook zijn tweede plek behouden ondanks een verlies van 56 zetels. Dit zou betekenen dat de twee grootste fracties hun traditionele meerderheid verliezen, waardoor ze voortaan kleinere fracties nodig hebben om besluiten door het parlement te loodsen. Ze hebben daarbij dus niet per se de steun van Eurosceptici nodig.

Daarbij zijn de Eurosceptici niet goed te verenigen. Europa’s populistische partijen delen nationalistische, eurosceptische en anti-immigratie waarden, maar ze komen vaak van verschillende kanten uit het links-rechts spectrum, waardoor effectief samenwerken lastig wordt.

Het gevreesde B-woord 

En dan is er nog het hoofdpijndossier. Toen de Britten in 2016 ervoor kozen om de EU te verlaten, had niemand verwacht dat ze in 2019 nog zouden stemmen voor het Europees Parlement. Het tegendeel blijkt: door (opnieuw) een uitstel van de Brexit zal het Verenigd Koninkrijk deze Europese verkiezingen gewoon moeten meedoen. Zolang er geen akkoord is, hebben Britse burgers het recht op representatie in het Europees Parlement volgens de Europese wet. De Britse parlementsleden zouden tot de volgende Brexit-deadline in oktober een zetel innemen, ervan uitgaande dat er dan een overeenkomst wordt bereikt.

Er zijn al afspraken gemaakt voor een eventuele post-Brexit parlement. De Britten hebben nu 73 zetels, daarvan zullen er 27 verdeeld worden over ‘ondervertegenwoordigde’ lidstaten, wat onder meer betekent dat Nederland van 26 naar 29 zetels zou gaan.

Vijf jaar geleden was er nog geen Trump, geen Brexit en stond Poetin nog niet aan de Europese grens: deze verkiezingen gaan echt ergens om

Het lijkt alsof, voor het eerst, de Europees Parlementsverkiezingen niet worden afgedaan als een tweederangs bedoeling. Dit komt omdat er ook, voor het eerst, het dreigende gevoel is dat de toekomst van Europa op het spel staat doordat nagenoeg alle lidstaten een opkomst van Eurosceptische partijen meemaken. De hoop is dan ook, weer voor het eerst, dat het opkomstpercentage zal toenemen omdat de noodzaak om te stemmen doordringt in alle lidstaten. “Vijf jaar geleden was er nog geen Trump, geen Brexit en stond Poetin nog niet aan de Europese grens. Deze verkiezingen gaan echt ergens om,” zei Jan Paternotte (D66) tegen Het Parool.

Zet 23 mei in je agenda, doe een stemwijzer of, nog beter, verdiep je in de verkiezingsprogramma’s die gepubliceerd staan op de partij-websites. Europa is ingewikkeld, maar te belangrijk om te negeren. Jouw stem telt om de toekomstige route van Europa te bepalen.


Op 23 mei 2019 zijn de Europese verkiezingen. Maar jongeren stemmen niet.

#ProveThemWrong


Nog steeds het gevoel dat Europa een ‘ver-van-je-bed show is’? In het volgende stuk in onze Europa-serie bewijzen redacteuren Jos Hummelen en Anna Herter het tegendeel met drie voorbeelden van hoe de Europese Unie invloed heeft in jouw dagelijkse leven.

Lees ook waarom we middels deze serie meedoen aan de campagne van #ProveThemWrong.

lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.