Rood staan: een sluipweg naar schuld

31 maart 2019, 10:42

Auteur: Marthe van Bronkhorst

Rood staan: een sluipweg naar schuld

31 maart 2019, 10:42

Auteur: Marthe van Bronkhorst

Met het wegvallen van de basisbeurs voor studenten, vier jaar geleden, wordt het voor studenten aantrekkelijker om rood te staan op hun betaalrekening – en niet zonder gevolgen. Redacteur Marthe van Bronkhorst sprak in het kader van de Week van het Geld met Red Pers-collega Patrick Karg, die zich heeft kunnen losvechten van zijn schuldenproblematiek.

Patrick Karg (25) is student journalistiek en sinds kort compleet schuldenvrij. Hij heeft tussen zijn negentiende en tweeëntwintigste meer dan 4000 euro aan schulden opgebouwd.

Patrick Karg. Beeld: Patrick Karg

Kun je vertellen hoe jouw schulden zijn ontstaan?
Karg: “Er zijn drie redenen aan te wijzen voor mij: rood staan wat ik niet direct kon terugverdienen, het feit dat het rood staan wende, en een grote financiële tegenvaller zonder buffer.

Het rood staan begon allemaal toen ik stage ging lopen op het mbo. Mbo-stages zijn voltijd, maar betalen een zeer kleine stagevergoeding, voor mij 250 euro per maand. Ik kreeg plotseling een stage aangeboden in Suriname, binnen vier maanden moest ik beginnen en ik had geld nodig voor mijn vliegticket. Ik koos ervoor om 1000 euro aan ‘Studentenlimiet’ in het rood te staan bij mijn bank, ABN Amro, dat kon toen als je mbo-student was [anno 2019 is het nog maar mogelijk 500 euro rood te staan voor studenten, red.].

Ik dacht telkens: het is tijdelijk, ik kom er wel uit

Met de 250 euro stagevergoeding die ik zou krijgen (en de ov-vergoeding voor mijn dagelijkse kosten) zou ik het ticket van 800 euro na ongeveer vier maanden terugverdienen. Maar onverwachts werd mijn stage na anderhalve maand afgebroken. Al mijn verwachte inkomsten vielen weg. Ik kon geen andere stage vinden in Suriname, had geen terugvlucht , geen baantje en geen studiepunten. Ik schoot in overlevingsstand, koos voor een stage waarbij ik zo snel mogelijk mijn stage-uren en studiepunten kon behalen. Ik liep zes à zeven dagen in de week stage, zonder vergoeding.”

Je stond toen ongeveer 600 euro rood. Wat zorgde ervoor dat je schuld toenam?
Karg: “Het klinkt raar, maar een minbedrag op je rekening went. Ik werd niet geconfronteerd met de schuld die ik nog had. Ik woonde thuis, hoefde geen huur te betalen. Mijn afstuderen (en dus het eind van mijn Studentlimiet) kwam niet in zicht, het krediet kon zes jaar duren. De rente op rood staan was erg laag [8,6 procent per jaar, red.] en de regels waren soepel: zolang er 2,5 procent van het bedrag dat je rood staat, binnenkomt op je rekening, mag de roodstand blijven. Er kwamen geen brieven op de mat, geen notificaties.

Ik had fases waarin ik zelfs geld uitleende aan mensen

Vervolgens wilde ik  uit huis gaan, mijn studieboeken aanschaffen en een kapotte laptop vervangen voor mijn journalistieke opleiding. Dat kon: ik was inmiddels hbo-student, en als hbo-er kon ik zelfs 2500 euro rood staan met Studentenlimiet [inmiddels is dit aangepast naar https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/max-in-ny-1.jpgimaal 1000 euro voor hbo-studenten, red.]. Voor een laptop heb ik een creditcard aangevraagd met een limiet van 1000 euro. Ik dacht telkens: het is tijdelijk, ik kom er wel uit.”

Beïnvloedde het rood staan je leven?

Foto: Sara Kurfess

Karg: “Eerst totaal niet. Ik bleef de levensstijl behouden die ik had. Ik ging mee naar elk feestje wat er was. Mijn hobby was naar concerten gaan, dat kostte me zo’n 80 euro per keer. Ik dacht telkens: ik ga naar artiesten waarvan het de laatste kans was dat ik ze kon zien. Ik ben elk jaar op vakantie geweest alsof er niks aan de hand was. Ik had fases waarin ik zelfs geld uitleende aan mensen.”

 

 

Heb je geprobeerd uit je schulden te komen?
Karg: “Ja. Na mijn eerste studiejaar op het hbo heb ik weer een baantje genomen. Mijn afstuderen kwam dichterbij. [Voor wie afstudeert, wordt het Studentenlimiet binnen 6 jaar bij ABN Amro automatisch omgezet in een speciaal Privélimiet Plus, hierbij ga je een hogere rente betalen. Hiermee ben je ook duurder uit dan bij ‘gewoon’ rood staan bij ABN Amro, red.]. Ik wilde veranderen. Ook leerde ik mijn buurmeisje kennen, zij zat ook met een schuld. Wij hebben er veel over gepraat en elkaar gesteund, ook al kwamen we er afzonderlijk niet uit.”

De mensen die ik goed kende, zoals mijn buurmeisje, zaten in hetzelfde schuitje

Waarom lukte dat in eerste instantie niet?
Karg: “Juist toen ik de wil begon te krijgen om uit mijn schulden te komen, werd ik opgelicht. Een kennis vroeg me om wat geld, zijn portemonnee was gestolen. Langzaamaan werden zijn verzoekjes steeds groter. Hij bleek een bekende van de politie en ging extreem geraffineerd te werk. Ik werd opgelicht, hij heeft voor 800 euro van me geleend zonder terugbetalen. Daar voelde ik me ontzettend schuldig en beschaamd om. Ik voelde me zo gedeprimeerd dat ik ook nog de verkeerde dingen ging doen, zoals spullen kopen.”

Heb je iemand om hulp gevraagd?
Karg: “Mijn ouders vroeg ik niet om hulp, dat was ik niet gewend. In mijn omgeving hoorde ik wel dat mensen het anders aanpakten, dat ze wat startkapitaal meekregen van hun ouders, om hun rijbewijs mee te halen bijvoorbeeld. Ik kreeg per maand 20 euro zakgeld toen ik tiener was, maar dat was het. Ik had wel een spaarrekening, maar er werd niet veel gespaard. De mensen die ik goed kende, zoals mijn buurmeisje, zaten in hetzelfde schuitje, ze stonden ook rood met ongeveer dezelfde voorwaarden.”

Hoe ben je uiteindelijk uit de schulden gekomen?
Karg: “Ik klopte op een dag aan bij de gemeente. Ik kwam in de schuldsanering, daarbij had ik 70 euro in de week te besteden. Als ik naar de bioscoop wilde, of uitgaan, was dus direct het geld voor één hele dag van de week op. Na een maand stopte ik met de schuldsanering, het was zó’n ingrijpende verandering in mijn levensstijl, ik heb niet kunnen wennen.”

Dus een schuldsaneringstraject werkte voor jou averechts omdat het té streng was?
Karg: “Zeker. Als alternatief heb ik zelf een betalingsafspraak gemaakt met de bank, om een door mijzelf voorgesteld maandelijks bedrag aan ze terug te betalen. Hiervoor heb ik automatische incasso’s aangemaakt. En wat ook meehielp was een schuldvermindering. De bank is daarmee akkoord gegaan na een verzoek van de gemeente, dat standaard is bij schuldsanering. Dat bleef gelukkig staan toen ik het traject stopzette. Het aflosbedrag werd dus veel lager: ik koos voor een lange termijn van terugbetalen in kleine stapjes. Dat heeft me meer gemotiveerd. Ik had er sneller vanaf kunnen zijn, maar die levensstijl zou me zo ontzettend demotiveren dat ik het had opgegeven.”

Hoe ziet je levensstijl er nu uit? Zijn er dingen die je jezelf weer gunt?
Karg: “Ik heb een BKR-registratie, waardoor ik niet meer rood mag staan: ik vind dat een goede maatregel. Dit werkt namelijk als een stok achter de deur. Zo kan ik niet meer zomaar geld uitgeven dat ik niet heb. Ook vraag ik mensen tips over hun boodschappen: ‘wat kopen jullie, hoe pakken jullie het aan?’ Ik ga minder naar concerten, daar ben ik heel erg selectief in geworden. En ja, ik ben gaan sparen: ik bouw voor het eerst in mijn leven een buffer op voor onvoorziene omstandigheden. Ik heb ontzettend veel van deze periode geleerd, het heeft me gemaakt tot wie ik nu ben.”


Wat feiten over rood staan

Niet kredietwaardig: rood staan als enige optie
Studenten die niet werken, kunnen bij veel banken géén lening afsluiten. Daarom blijft bij geldgebrek ‘rood staan’ voor hen vaak de enige optie, hoewel dit riskanter is. Je studielening bij DUO wordt namelijk niet gezien als inkomsten.

Pas op met rood staan als je even geen inkomsten hebt
Werkte je eerste wel, maar heb je nu geen of minder inkomsten? Dan moet je zelf het https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/max-in-ny-1.jpgimumbedrag dat je rood mag staan wijzigen (bijvoorbeeld de Rabobank). 

Soms moet je per direct terugbetalen
Je moet maandelijks een bepaald bedrag (maandtermijn) op je rekening bijschrijven. Wordt er meer dan twee maanden niets op je rekening bijgeschreven? Dan schrappen veel banken je ‘rood staan’ limiet en moet je per direct je roodstand terugbetalen.

Rentes van 5 tot 14 procent
De jaarrentes op rood staan verschillen per bank enorm. Van zo laag als 5 procent (Knab) tot 14 procent (ABN Amro, Privélimiet).

Elke dag telt
Je betaalt een rentebedrag voor elke dag dat je rood staat. Voor het rentetarief dat je moet betalen, wordt dus niet gekeken naar de eindstand in december, zoals bij je spaarrekening. Zelfs als je aan het eind van het jaar dus niet rood stond maar eerder wel, moet je uiteraard alsnog rente betalen!

Rood staan: op lange termijn veel duurder
Rood staan is voor korte termijnen goedkoop, maar op langere termijn veel duurder dan een lening afsluiten. Rekenvoorbeeld: Je staat 1000 euro rood en de jaarrente hierop is 10 procent per jaar, dus de dagrente is 0,0274 procent per dag (10 procent gedeeld door 365 dagen). Eén dagje rood staan kost je dus elke dag ongeveer 0,03 procent rente. Bij 1000 euro roodstand is dat dus 30 cent! Eén weekje 1000 euro rood staan kost je maar 2,10 euro (30 cent keer 7 dagen). Als je na een week terugbetaalt, ben je dus slechts 1002,10 euro kwijt. Maar als je ditzelfde bedrag van 1000 euro een jaar ‘rood’ laat staan en dan na een jaar pas terugstort, kost het je 1100 euro (10 procent jaarrente keer 1000 euro). Een week rood staan of een jaar rood staan: het verschil kan bijna 100 euro zijn. Een persoonlijke lening bij ABN Amro heeft slechts 7,5 procent jaarrente.

Je naam in een BKR-register
Rood staan levert je een (positieve) BKR-registratie op. Dit is een register dat banken kunnen gebruiken om je gegevens te checken. Wanbetaling geeft je een negatieve registratie. Dit kan ervoor zorgen dat je aanvraag voor een creditcard wordt afgewezen. Zolang je ergens roodstaat, kun je soms ook geen hypotheek krijgen voor een huis.

Meer weten? Zie ook www.consumentenbond.nl/betaalrekening/rood-staan-op-je-betaalrekening.

lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.