2018: het jaar van studiestress, burn-outs en onze studentenpsyche-serie

6 november 2018, 14:12

Auteur: Max van Geuns

2018: het jaar van studiestress, burn-outs en onze studentenpsyche-serie

6 november 2018, 14:12

Auteur: Max van Geuns

Studenten lijden onder prestatiedruk, het aantal uitgeputte studenten met burn-outklachten groeit en de wachttijden voor de studentenpsycholoog lopen op. Deze week bleek zelfs uit onderzoek dat 11 procent van de studenten psychisch ongezond is en werd de ‘grootste crisis ooit’ aangekondigd. Tijd voor een serie over psychologische problemen onder studenten dus, geschreven door de studenten zelf.

Hoe het zo ver heeft kunnen komen 

In 2013 opende EenVandaag het hoofdpijndossier: de helft van de Nederlandse studenten heeft tijdens de studie last van psychische klachten, blijkt uit onderzoek van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). “Het is vaak meer overleven dan lol hebben voor mij,” vertelt toenmalig hbo-studente verpleegkunde Iris Doetjes. De diagnose van de arts: een depressie en een burn-out. Het soort klachten waar 49 procent van de studenten last van heeft (of had).

Twee jaar later klonk hetzelfde geluid bij onze zuiderburen: het aantal consultaties bij studentenpsychologen stijgt. Aan de Universiteit Gent was dit aantal in één jaar tijd met twintig procent gestegen, meldde De Standaard. Jongeren komen bij studentenpsychologen terecht voor faalangst, uitstelgedrag en psychologische of psychiatrische klachten.

In 2016 werd ook in Nederland bevestigd dat studenten vaker naar de studentenpsycholoog gaan, aldus onderzoek van het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) en het Nederlands Instituut van Psychologen. Maar niet alleen dat: tegelijkertijd wachten diezelfde studenten zo lang mogelijk met het opzoeken van een psycholoog. Studenten schamen zich namelijk voor hun problemen, kopte het Nederlands Dagblad na met verschillende studentenpsychologen te hebben gesproken.

Vorig jaar verscheen een artikel over ‘de universiteit als ziekenboeg’ in de Groene Amsterdammer. Sacha Hiljorst en Djuna Spreksel gaven daarin antwoord op de waarom-vraag: hoe komt het dat studenten in zulke grote getale zorg zoeken? Zijn studenten kwetsbaarder dan vroeger? Het stuk legt een aantal vingers op zere plekken: de perfectionering van het individu op sociale media, gebrekkige gezondheidspolitiek op de onderwijsinstellingen en een ambitieuzer studieklimaat dat geen rekening houdt met anders- en laatbloeiers. Daarbij helpt niet dat universiteiten het moeten doen met steeds minder geld per student, schreven ook wij deze zomer.

Aan de andere kant: misschien ligt de oorzaak van psychische aandoeningen niet bij de universiteit of politiek, maar bij de studenten zelf? Stages, bijbaantjes, bestuursjaren, verenigingen, sporten, netwerken, borrelen — en ondertussen moet het studeren beter én sneller. Eind 2017 legden specialisten daarom in De Volkskrant het probleem neer bij de maatschappij. “Als de maatschappij het probleem is, is een recept niet de oplossing,” schreef de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS). Wat de oplossing wel is, bleef echter onbeantwoord.

Psychologisch recordjaar 2018

Berichtgeving over mentale klachten onder jongeren is er dus al enige tijd, maar nog nooit werd er zoveel over geschreven als dit jaar (zie kader). Het ‘mentale klachtenseizoen’ werd op 26 maart geopend door onderzoeksbureau Gfk, dat een enquête afnam bij ruim duizend jongeren in opdracht van Interpolis. “Bijna één op de vijf jongeren kampt met ernstige mentale klachten,” kopte RTL Nieuws over de uitkomsten. 

Na dit artikel kwamen psychologische problemen onder studenten bijna wekelijks terug in de nieuwsheadlines. In het kader van de ‘Well-being Week’ startte de Universiteit Maastricht eind oktober nog een project waarbij studenten worden klaargestoomd om hun collega’s te helpen met stress- of burnout-achtige klachten. Inmiddels erkent ook de overheid het probleem en ziet het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ‘mentale druk op jongeren’ als één van de vijf zorgvragen voor de toekomst. 

Tot zover mogen deze beperkte maatregelen niet baten, want deze week kwam er via Metro opnieuw alarmerend nieuws naar buiten. Volgens klinisch neuropsycholoog Erik Matser staat de westerse wereld aan de vooravond van misschien wel de grootste crisis ooit, veroorzaakt door stress. En Matser baseert zich niet op de minste cijfers, verstrekt door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). 

Tenslotte kwam er zelfs op de dag van deze publicatie een onderzoek naar buiten van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), waaruit blijkt 1 op de 12 jongeren (12- tot 25-jarigen) psychisch ongezond was in de periode 2015-2017. Dat is een procentpunt meer dan tien jaar eerder. Studenten worden nog vaker gerapporteerd als psychisch ongezond: van de 18- tot 25-jarigen is dit percentage 11 procent. De meest voorkomende aandoening is een depressie.

Zoveel kwam het hoofdpijndossier ‘studentenpsyche’ dit jaar al in de media:

26 maart: ‘Bijna één op de vijf jongeren kampt met ernstige mentale klachten’
7 april:
Kwart van de studenten heeft burn-outklachten
7 april:
Actieplan tegen groeiend aantal uitgeputte studenten
10 april:
Ruim 1 op de drie studenten kampt met psychische klachten
18 april:
Studenten massaal opgebrand? Dat valt mee
1 mei:
Psychische problemen studenten niet toegenomen
10 juni:
Niet-westerse studenten hebben vaker last van psychische problemen
19 juni:
Mentale druk op jongeren neemt gevaarlijke vormen aan
20 juni: NRC checkt: ‘Druk op jongeren neemt gevaarlijke vormen aan’
12 juli: De twintiger van nu moet te veel, druk van de maatschappij neemt toe
19 juli:
Rotterdam maakt psychische gezondheid van studenten bespreekbaar
13 augustus:
Huisarts ziet aantal studenten met psychische problemen stijgen
13 augustus:
Studenten bezwijken psychisch onder prestatiedruk
14 augustus:
‘Studenten vallen bij bosjes uit met psychische problemen’
4 september:
Best practices voor psychologische hulp aan studenten
13 september:
Zo gelukkig is onze jeugd niet
15 oktober:
‘Puppy room’ voor studenten
17 oktober:
De knuffelpup van de UvA verhult de echte problemen
20 oktober:
Studenten lijden onder keuzestress en prestatiedruk
26 oktober:
Laat die diagnose eens zitten en kijk hoe een kind wél tot bloei komt
28 oktober:
Burn-out? Tja, het heerst…
29 oktober:
Studenten helpen studenten met stress
4 november:
Te veel burn-outs in Nederland: grootste crisis ooit
6 november:
‘Een op twaalf jongeren psychisch ongezond’

Veel weten we dus al. In de eerste plaats dat er tegenwoordig een groot probleem is met het mentale welzijn van studenten, in de tweede plaats een hele reeks aan mogelijke oorzaken. Cruciale vragen blijven echter onbeantwoord, met name over de oplossingen van het probleem. Ligt die bij het individu, of bij de samenleving? Stellen studenten zich aan en moeten zij zelf iets gaan veranderen, of moeten ze onderwijs en politiek aanwijzen als de schuldigen? 

Studentenpsyche-serie door studenten

Hoe dan ook wordt het hoog tijd om het studentenperspectief zelf in acht te nemen. Tijd voor een diepgravende serie over psychologische problemen onder studenten, geschreven door de studentenhttps://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.png van Red Pers zelf. Net als bij onze succesvolle series over het corps en studentenschulden, zullen we in een aantal artikelen verschillende ‘mentale onderwerpen’ aansnijden en daarmee hopelijk bijdragen aan het welzijn van de studentenpsyche.

  1. Het alternatief voor de lange wachtrijen bij de psycholoog

Steeds meer studenten hebben psychische problemen, met lange wachtrijen bij psychologen als gevolg. De Advieswinkel, een initiatief van de Nationale Denktank, probeert een alternatief te bieden voor iedereen met ‘licht-psychische’ klachten. Het zijn vooral psychologie-studenten zelf die een luisterend oor bieden en (indien nodig) mensen doorverwijzen naar verdere hulp. Redacteur Laura Hoogenraad zal schrijven over de Advieswinkel-studenten en hoe zij kijken naar de problemen van hun eigen generatie.

  1. Waarom jongeren het idee hebben dat ze moeten presteren

Een kwart van de studenten heeft last van burn-outklachten. Maar is die groeiende druk wel terecht? Waarom hebben jongeren het idee dat ze moeten presteren? Die vraag wil redacteur Florian Teufer, die scriptieonderzoek heeft gedaan naar het onderwerp, gaan beantwoorden. “Jong zijn draait tenslotte ook om plezier hebben, de grenzen van je leefwereld oprekken en je juist nog niet drukmaken over of je wel hard genoeg je best doet.”

  1. Alles over de beruchte ‘winterdip’ in de koude maanden die komen

Het blijft niemand onopgemerkt: de winter nadert, het wordt buiten kouder en je stapt ’s morgens in het donker niet iets minder vrolijk op je fiets dan normaal. Maar wat is toch precies de oorzaak van die beruchte ‘winterdip’ en hoe kunnen we er het beste mee omgaan? Onze nieuwste redacteur Adriaan de Jonge duikt in de wereld van de winterdepressie. Waarom hebben bijvoorbeeld IJslanders hier geen last van?

  1. In hoeverre een cultuur je geestelijke ziekte bepaalt

Onze nieuwe psychologieredacteur Marthe van Bronkhorst, zelf psychologe én journalist, onderzoekt hoe bepaalde stoornissen gedefinieerd zijn in Nederland en hoe zich dit verhoudt tot andere landen. In hoeverre bepaalt een cultuur je geestelijke ziekte, zoals een gedragsstoornis als ADHD in Nederland? Van Bronkhorst bespreekt de hoeveelheid diagnoses in verschillende landen en interviewt twee intercultureel psychologen.

  1. Ritalin: recept tegen ADHD of winstgevende industrie-drugs?

Als we het toch al over ADHD hebben, kunnen we de industrie achter Ritalin niet ongemoeid laten. Het middel wordt namelijk niet alleen voorgeschreven als recept tegen de ziekte, maar ook door studenten zonder diagnose om beter te kunnen studeren. Klopt het wel dat Ritalin zo’n wondermiddel is? Hoe groot is de handel in Ritalin hierdoor geworden? En wat doen psychiaters en apothekers hiermee? Allemaal vragen die beantwoord zullen worden door redacteur Job van Asbeck in het slotstuk van deze serie…

lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.