Welke plannen van GroenLinks het gaan halen (en welke niet)

Beeld: Bron: Rudolphous / Wikimedia Commons

29 maart 2018, 12:36

Auteur: Max van Geuns

Ze stonden terecht te juichen woensdagavond: een op de vijf stemmen ging in Amsterdam naar GroenLinks. Welke duurzame plannen kan voorman Rutger Groot Wassink nu gaan waarmaken in een nieuwe raad en waarvoor zullen anderen nog een stokje steken? “Die windmolens komen er, dat beloof ik!”

Rutger Groot Wassink, lijsttrekker van GroenLinks Amsterdam.

Voormalig GroenLinks-wethouder Maarten van Poelgeest is aangewezen als informateur om een nieuw college van burgemeester en wethouders te onderzoeken. De nadruk zal waarschijnlijk liggen op duurzaamheid. “We moeten met het regeerakkoord echt grote stappen zetten richting het klimaatakkoord van Parijs,” zegt fractievoorzitter Rutger Groot Wassink. “Amsterdam moet radicaal verduurzamen. Als het halfbakken werk is, hoef het van ons niet. Dan zetten we geen handtekening.” Anderzijds is het nu aan Groot Wassink om te laten zien dat GroenLinks niet wegloopt voor bestuurlijke verantwoordelijkheden en wel een duurzame regering weet te vormen. Als grootste partij staan ze met 1-0 voor aan de onderhandelingstafel en kunnen ze veel van hun programmapunten waarmaken, al zullen ze ongetwijfeld ook moeten inleveren.

Wij hebben vijf concrete milieumaatregelen van GroenLinks onder de loep genomen, naast de verkiezingsuitslag en andere partijprogramma’s gelegd en besproken met verkiezingswinnaar Groot Wassink en politiek verslaggever Michiel Couzy van Het Parool. Zo proberen wij alvast te beantwoorden: welke duurzame plannen zullen nu worden waargemaakt in Amsterdam en waar gaat GroenLinks steken laten vallen? “GroenLinks en D66 zullen vermoedelijk het motorblok gaan vormen,” luidt de eerste analyse van Couzy over het aanstaande college. “GroenLinks zal als derde partij de PvdA willen, maar D66 zal het niet prettig vinden om met twee linkse partijen in de raad te zitten. Zij zullen dus proberen om de VVD erbij te krijgen. GroenLinks kan echter ook in zee gaan met VVD, PvdA en bijvoorbeeld de Partij voor de Dieren. D66 moet dus oppassen en daarom denk ik dat een coalitie van GroenLinks, D66 en PvdA voor de hand ligt.”

Michiel Couzy, politiek verslaggever van Het Parool.

Na de eerste gesprekken is inmiddels gebleken dat er een combinatie komt van vier partijen. De puzzelopties zijn: GroenLinks, D66, VVD, PvdA, SP en PvdD. Daarbij heeft PvdD aangegeven niet in een college met D66 én VVD te willen, maar ook met haar drie zetels het verschil voor de meerderheid (minstens 23 zetels) wil maken in het college. Daarmee blijven precies vier opties over: GroenLinks, D66, PvdA en SP (26 zetels), GroenLinks, D66, SP en PvdD (24), GroenLinks, VVD, PvdA en SP (24), of GroenLinks, VVD, PvdA, PvdD (24). Volgens Couzy is de verkiezingsuitslag vooral een stap richting duurzaam. “Het feit dat GroenLinks en de Partij voor de Dieren de grootste winnaars van de oude raad zijn, betekent wel dat ‘groen’ het vertrouwen krijgt.” Ook D66 heeft een duurzaam programma en is nog altijd de tweede partij. Dat maakt het draagvlak voor verduurzaming in de stad groot. Welke vraagstukken kunnen daarmee rekenen op genoeg steun vanuit de raad?


  1. Zal Amsterdam de groei van Schiphol tegenhouden?

Twee procent van de mondiale CO2-uitstoot is te wijten aan de luchtvaart. Deze markt nog verder uitbreiden, terwijl tegelijk de ‘Parijs’-doelen gehaald moeten worden, is dus controversieel. Bovendien blijkt de geluidsoverlast een stuk erger te zijn dan Schiphol zelf doet geloven in haar metingen. Daarom wil GroenLinks verdere uitbreiding van Schiphol tegengaan. “Wij vinden dat we ons aandeelhouderschap in moeten zetten om uitbreiding tegen te gaan. Ik heb er ook vertrouwen in,” vertelt Groot Wassink. Ondanks dat PvdA, SP, PvdD, DENK, ChristenUnie, de Partij voor de Ouderen en BIJ1 het hiermee eens zijn en daarmee een meerderheid van 27 zetels vormen, is de kans klein dat dit in het aanstaande regeerakkoord komt. D66 en VVD zijn namelijk tevreden met Schiphol en zetten liever in op innovatie en groei. Gaat een van hen in het college zitten, dan zullen ze hier zeker een stokje voor gaan steken.

Bron: qwesy qwesy / Wikimedia Commons

“Uitbreiding van Schiphol is in feite rijksbeleid,” aldus Couzy. “De gemeente zou via de aandeelhoudersvergadering wat rotzooi kunnen gaan trappen, maar ik denk niet dat er een heel activistisch gemeentebeleid komt.” Volgens de Parool-verslaggever heeft Jesse Klaver zich met zijn anti-luchthavencampagne in de voet geschoten. “Ze hebben het zichzelf daarmee moeilijk gemaakt, want Schiphol mag nu uitbreiden omdat de komst van Lelystad Airport is uitgesteld.”

Tenzij er een brede linkse coalitie van minstens vijf partijen komt — dat is zeer onwaarschijnlijk — heeft deze duurzaamheidsmaatregel dus een kleine slagingskans.


  1. Komt er een grotere milieuzone?

“Als het aan ons ligt wel. Ik kan er geen concrete invulling aan geven, maar we moeten echt richting een betere mobiliteit. Dit betekent ook dat we scherper moeten letten op smerige auto’s,” aldus Groot Wassink. Op het gebied van milieuzones hebben de twee grootste progressieve partijen meer overeenkomsten. Zowel D66 als GroenLinks vinden dat Amsterdammers het fundamentele recht hebben op schone lucht. Beide willen vanaf 2025 geen enkele vervuilende auto meer toelaten in de stad en allebei willen ze de huidige milieuzones aanscherpen en uitbreiden. Aangezien GroenLinks en D66 samen al 18 zetels hebben, komen ze slechts vijf zetels te kort voor een meerderheid op dit punt. “Het gaat ervan afhangen of VVD bij de coalitie komt,” zegt Couzy. “Als ze hier bij de formatie niet uitkomen, denk ik niet dat GroenLinks het buiten de coalitie om gaat proberen. Dan is de kans groter dat ze een compromis gaan sluiten binnen het coalitieakkoord.”

Desondanks is de kans groot dat ze in ieder geval de milieuzone stapsgewijs gaan uitbreiden. “Maar als je een coalitie van GroenLinks, D66 en PvdA krijgt, zou het weleens met een grote klapper kunnen doorgaan,” zegt Couzy. “Dan komt een milieuzone voor de hele stad wel dichtbij.”

We kunnen dus concluderen dat er in elk geval een zeer grote kans is op uitbreiding van de huidige milieuzones.


  1. Gaat de Centrale Hemweg gesloten worden?

Terwijl de kolencentrale Hemweg feitelijk meekan tot 2034, heeft Nuon laten weten bereid te zijn om te praten over een vervroegde sluiting. Voor Nederland is dit een nodige stap om de Parijs-doelstellingen te halen. Bovendien zou het 1,4 miljard euro opleveren aan voorkomen gezondheids- en klimaatkosten. Desalniettemin heeft het energiebedrijf een bod van vijf miljoen euro niet geaccepteerd. Dit bod werd uitgebracht door onder andere Vandebron, Greenpeace, Triodos en de Gemeente Amsterdam — niemand minder dan Abdeluheb Choho (D66), momenteel nog Wethouder Duurzaamheid, Openbare Ruimte en Groen, was bereid voor één miljoen euro mee te bieden.

Bron: pbech / Wikimedia Commons

GroenLinks is voor een sluiting. Groot Wassink: “Ik vind dat de centrale gesloten moet worden, maar daarover zullen we met het Rijk moeten onderhandelen. Iedereen weet dat de transitie nodig is en fossiele brandstoffen in de haven niet meer kunnen.” Vreemd genoeg heeft D66 Amsterdam nu geen woord over de Hemweg-centrale in het partijprogramma gezet. De enige partijen die specifiek hebben benadrukt dat ze de centrale zo snel mogelijk dicht willen hebben, zijn GroenLinks, PvdA, PvdD, BIJ1 en de ChristenUnie. Bij elkaar halen deze partijen slechts twintig zetels.

Couzy betwijfelt dan ook of dit in het coalitieakkoord komt. “Ik heb wel het gevoel dat er een momentum voor is, maar ik weet niet hoeveel de Gemeente Amsterdam hierin kan doen.” Wel wordt de uitvoerige verduurzaming van het Westelijk Havengebied wellicht algemener geformuleerd: “Als je niet zeker weet of een concreet plan gaat lukken, dan zet je dat niet in je coalitieakkoord. Anders sta je gelijk met 1-0 achter.”

Het blijft dus onzeker of de Centrale Hemweg gedurende de komende vier jaar al zal sluiten.


  1. Komt er een einde aan de benzinehaven?

Niet alle Amsterdammers zullen er trots op zijn, maar het is echt zo: wij hebben de grootste benzinehaven van de wereld. Hiermee spelen wij een sleutelrol in de wereldwijde oliemarkt. Maar dit betekent ook dat de haven afhankelijk is van fossiele brandstoffen en dat door deze ‘fossiele greep’ geen ruimte voor innovatie en duurzame startups is. GroenLinks en D66 vinden een versnelling van deze duurzame transitie van groot belang en daarom willen ze dat de ‘grootste benzinehaven ter wereld’ zo snel mogelijk van haar titel af komt. De haven zal op korte termijn verduurzamen, weet ook Couzy. “Voor mijn gevoel is dat onvermijdelijk. Fossiel is niet meer van deze tijd. De enige vraag is: met welke snelheid gaat die transitie en wat komt ervoor in de plaats?” Groot Wassink denkt dat het nog even zal duren: “We moeten zeker werken aan verduurzaming van het havengebied. Hoe dat vorm krijgt, is onderdeel van het gesprek met ondernemers in het havengebied. Veel partijen zijn het hier wel over eens, maar er zitten haken en ogen aan. Het is niet iets wat je van vandaag op morgen geregeld hebt.”

Bron: Alf van Beem / Wikimedia Commons

Net als met de milieuzones zal het antwoord op die vraag afhangen van de derde coalitiepartner: wordt het de VVD, dan gaat de haven stapsgewijs sowieso verduurzamen. Maar met de PvdA zou die transitie nog sneller kunnen gaan. “Ik denk dat hierover wel het een en ander in het regeerakkoord komt te staan,” concludeert Couzy. “Ze gaan dat in overleg met de haven doen, want die voelen inmiddels ook wel aan dat het die kant op moet.”

De kans is dus groot dat er een einde komt aan de grootste benzinehaven ter wereld.


  1. Komen er nieuwe windmolens in de stad?

NDSM-Energie, een coöperatie van ruim zestig ondernemingen in Noord, wilde vorig jaar vijf windmolens neerzetten. Zij werden tegengehouden door de provincie Noord-Holland. Die kwam met nieuwe regels: windmolens moeten altijd met zes tegelijk gebouwd worden en minstens zeshonderd meter van huizen staan. Dit maakte het plan vrijwel onmogelijk. GroenLinks heeft het gehad met de provinciale collega’s en is helder in het partijprogramma: het belooft tenminste dertig windmolens te plaatsen in de stad. “Als de provincie dit blijft tegenhouden, dan bouwen we deze desnoods zonder vergunning.” Ook na de verkiezingen is Groot Wassink stelliger over dit punt dan over iedere andere kwestie. “Die windmolens moeten er echt komen. Volgend jaar zijn de provinciale statenverkiezingen en die zie ik met groot vertrouwen tegemoet. Maar ik beloof het en je mag me hieraan houden: de komende vier jaar komen er gewoon windmolens bij.”

“Eigenlijk is dit een hele rare gang van zaken,” zegt Couzy. “In Amsterdam is er genoeg wil om windmolens te gaan bouwen, maar de provincie houdt het tegen. Er zijn genoeg plekken waar windmolens bouwen mogelijk is, dus het lijkt mij dat dit op een gegeven moment wel gaat gebeuren.” Wat ‘mogelijk’ is, daarover verschillen de partijen echter van mening. D66 en VVD willen namelijk geen beloftes doen over nieuwe windmolens, ze staan er alleen voor open. De partijen die verzekeren dat er in de komende vier jaar windenergie wordt bijgebouwd, zijn GroenLinks, PvdA en SP. Zelfs de Partij voor de Dieren is kritisch: “Mensen, dieren en natuur mogen geen hinder ondervinden van de nieuwe molens.”

“Uiteindelijk zal je toch de provincie Noord-Holland mee moeten krijgen,” zegt Couzy. “Dus ook hier geldt weer: gaat de coalitie op oorlogspad, of gaan ze het via een dialoog oplossen?”

Met een voorzichtige ‘groene’ prognose van de provinciale statenverkiezingen volgend jaar (en om Groot Wassink maar aan zijn woord te houden), achten wij de kans groot dat er nieuwe windmolens komen.


Dit is een uitgebreide versie van een Engelstalige blogpost die ik eerder schreef voor mijn studievak Energy, Climate & Sustainability aan het Amsterdam University College.

lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.