Bijna anderhalf jaar geleden kreeg ik een nieuwe relatie die vroeg om anticonceptie. Met de pil had ik slechte ervaringen, dus nam ik een Mirena-spiraaltje: plaatselijke hormonen, efficiënt en met weinig bijwerkingen, zo werd mij verteld. De ultieme vrijheid, dacht ik dan ook. Maar het bleek meer kapot te maken dan me lief was.

Langzaam maar zeker veranderden er namelijk wat kleine dingen aan mijn lichaam, vooral op seksueel gebied. Ik genoot steeds minder van seks. Met mezelf, met iemand anders: het gíng niet. Seks werd dan ook mijn grootste vijand en dat dreef me tot wanhoop en frustratie. Zo kende ik mezelf niet.

Na wat rondvragen bij kennissen met een hormoonspiraaltje en een half uurtje googelen stuitte ik op veel dezelfde verhalen: neerslachtigheid, een laag libido, onzekerheid over seks. De grootste vraag was voor velen: ben ik dit zelf of is het mijn spiraaltje? Hoe scheid ik die twee als niemand mij ooit over alle effecten van dat stukje ijzer verteld heeft? Ook de angst weggezet te worden als ‘wéér zo’n labiele vrouw met haar hormonen’ bleek voor veel van mijn vrienden reden om dan maar te zwijgen over de klachten.

Toen ik vorige week tegenover mijn huisarts zat om aan te kondigen dat ik dat felbegeerde vrijheidsijzertje voortijdig wilde laten verwijderen, keek ze me verbaasd aan. ‘Tja, dat hebben sommige mensen,’ zei ze. Ik vroeg haar waarom ze me niet had gewaarschuwd voor de bijwerkingen. Haar antwoord was eenvoudig: er is niet genoeg onderzoek gedaan naar de bijwerkingen, en daarom is het niet duidelijk of de klachten ook echt door het spiraaltje worden veroorzaakt. Bovendien verschilt het enorm per vrouw hoe de bijwerkingen uitpakken. Als ze me bij voorbaat had moeten waarschuwen voor alle officiële mogelijke bijwerkingen, was ze nu nog bezig geweest. Met het wrange gevoel tóch een overgevoelig zeikwijf te zijn stond ik daarna weer op de stoep – bevrijd van de hormonen, dat wel. Maar er bleef iets knagen.

Anticonceptie lijkt het ondergeschoven kindje van de medische wetenschap te zijn

Begrijp me niet verkeerd: ik vind de pil en het spiraaltje geweldige uitvindingen. Ze hebben wereldwijd voor vrouwen de weg naar seksuele vrijheid geopend. Voor veel vrouwen zijn het nog steeds middelen die uitstekend werken, en mijn ervaring is maar een van de vele mogelijke varianten. Maar uit recent onderzoek bleek dat 12 procent van alle pil- en spiraalgebruikers aangeeft dat de anticonceptie haar seksleven zeer negatief beïnvloedt. Toch is het nog steeds onbekend hoe anticonceptie en het libido samenhangen. Anticonceptie lijkt het ondergeschoven kindje van de medische wetenschap te zijn.

Hoe is dit mogelijk? Waarom is vrouwelijke impotentie een nauwelijks besproken onderwerp als het over anticonceptie gaat en is mannelijke impotentie de grootste nachtmerrie van elk wezen dat gezegend is met een piemel?

De seksuologen Rik van Lunsen en Ellen Laan schreven samen het boek ‘Seks! Een leven lang leren’. Daarin wordt eerlijk uit de doeken gedaan hoe eeuwenlang het seksuele genot van de vrouw ondergeschikt is geweest aan dat van de man. Zelfs de grote psycho-analyticus Sigmund Freud stelde dat een vrouw pas echt volwassen was als ze door middel van penetratie klaar kon komen. Met andere woorden: de ‘mannelijke’ manier van seks is de enige juiste en normale, de vrouwelijke opwinding is geen vereiste voor een gezond seksleven.

Deze gedachtegang heeft lang het denken over seks beïnvloed. En zelfs nu we het er allemaal niet meer mee eens zijn, is het toch nog deel van onze cultuur. Dáárom wordt het niet als een probleem gezien dat anticonceptie het seksuele plezier van een vrouw kan ruïneren. Dáárom denken veel vrouwen dat hun seksuele passiviteit nou eenmaal een vrouwelijke eigenschap is en zoeken ze niet naar een andere oorzaak.

De mannenpil kunnen we waarschijnlijk wel op onze buik schrijven

Het is ook de reden dat we nu al zo lang wachten op de mannenpil, die we waarschijnlijk wel op onze buik kunnen schrijven. Rik van Lunsen schrijft in zijn boek dat de mannenpil helemaal niet moeilijk is om te maken, maar dat het effect op de seksuele opwinding van de man het een ‘onverkoopbaar’ product maakt. Dat zowel de vrouwenpil als het hormoonspiraal effect hebben op het libido van de vrouw werd en wordt echter nooit als een probleem gezien.

Seksualiteit is deel van onze identiteit en bepaalt hoe we in het leven staan. Dat geldt niet alleen voor mannen, maar ook voor vrouwen. Daarom is het zo pijnlijk dat ik anderhalf jaar heb moeten worstelen met mijn seksualiteit voordat ik erachter kwam dat het hormoonspiraaltje de boosdoener was. Het wordt tijd dat de vrouwelijke seksualiteit op dezelfde waarde wordt geschat als de mannelijke, en de manier waarop we met anticonceptie omgaan is daar een belangrijke stap in.