Je bent een arme student en wil toch wat goeds doen met je geld. Wat kun je dan het beste doen? Op maandag 29 mei was de wereldberoemde filosoof Peter Singer te gast bij Room for Discussion voor een gesprek vol dilemma’s, kritische vragen, controversiële uitspraken en praktische tips. 

De zeventigjarige hoogleraar bio-ethiek aan Princeton University is een van de meest invloedrijke filosofen op dit moment. Hij is vooral bekend door zijn boek ‘Animal Liberation’ dat wordt gezien als de filosofische basis van het dierenrechtenactivisme. Met zijn praktische kijk op filosofie en drive om het goede te doen wist hij een afgeladen zaal kritische studenten twee uur lang te boeien.

Dilemma’s

Singer is aanhanger van het utilitarisme, een stroming binnen de ethiek waarin de focus ligt op de consequenties van een handeling. Volgens utilitaristen is dat wat het meeste geluk en vreugde voortbrengt het beste om te doen.  Een daad is gerechtvaardigd als het meer goeds oplevert dan, of in ieder geval evenveel als, het alternatief.

Om te testen of dit altijd werkt, legden de interviewers van Room for Discussion de Australische filosoof drie dilemma’s voor. Je kunt met 100 dollar één iemand redden, een landgenoot of iemand ver weg in een ander continent, wie kies je? Singer antwoordt dat het een willekeurige beslissing zou worden, omdat vanuit het utilitarisme de fysieke of emotionele afstand tussen mensen geen factor is in de morele verantwoordelijkheid die men voor elkaar heeft. Vervolgens gaat de keuze tussen één Australiër en tien mensen ver weg. Volmondig gaat Singer voor de tien, want hoe meer mensen er gered kunnen worden hoe beter.

Maar dan wordt het spannender, de interviewers vragen de utilitarist dezelfde keuze te maken maar nu tussen zijn vrouw of de tien mensen ver weg. “Als jullie vragen wie ik zou redden, dan is waarschijnlijk mijn vrouw. Het spijt me voor die tien mensen. Maar je kan ook vragen wie zou ik moeten kiezen, wat zou de juiste keus zijn. Dan is mijn antwoord de tien mensen.”

Terecht vraagt een van de interviewers of Singer hiermee zijn eigen streven naar rationeel handelen niet tegen spreekt. Singer antwoordt dat het door emoties soms moeilijk is om het goede te doen: “Diepgaande relaties zijn nu eenmaal deel van het menselijk bestaan en daarbinnen moet worden bepaald hoe zoveel mogelijke geluk bereikt kan worden, ook voor mensen buiten die emotionele banden.”

Beter goed doen

Ook voor de aanwezige studenten heeft de filosoof een tip. Als je bijvoorbeeld als student niet veel te besteden hebt maar wel wat geld wil doneren aan een goed doel, hoe maak je dan de juiste keuze. Als utilitarist wil je zo veel mogelijk positieve verandering veroorzaken met de kleine hoeveelheid geld die je hebt. Uit deze redenering is het idee van ‘effectief altruïsme’ ontstaan, een wereldwijde beweging die mensen en organisaties probeert zo goed mogelijk goed te laten doen.

De dag voor het interview was Singer bij de lancering van Stichting Effectief Altruïsme Nederland, de Nederlandse tak van de effectieve altruïsten. De stichting helpt met het maken van deze keuzes door bijvoorbeeld onafhankelijk onderzoek te doen naar hulporganisaties om te zien welke effectief en efficiënt zijn en de grootste impact hebben. Singer adviseert om organisaties als Stichting Effectief Altruïsme Nederland vooral raad te plegen en te zorgen dat je geld niet verspild wordt.

Waar het uiteindelijk voor Singer allemaal om gaat, is dat we wat ons verstand gebruiken

Singer noemt een pakkend maar controversieel voorbeeld van geldverspilling. Na de aanslagen van 9/11 in New York werden miljoenen dollars gedoneerd aan het Amerikaanse Rode Kruis, zoveel zelfs dat het volgens Singer niet meer effectief gebruikt kon worden. Mensen die maar nauwelijks last van de aanslag gehad hadden, maar bijvoorbeeld een paar nachten in een hotel aan de andere kant van de stad logeerden vanwege de rook, zouden dit vergoed hebben gekregen via het Rode Kruis.

Als utilitarist vindt Singer dit waanzin gezien alle andere dingen die met dat geld gedaan hadden kunnen worden, zoals het redden van levens ergens anders op de wereld. Dat die mensen dan toevallig geen Amerikaan zijn moet niet uitmaken, want we hebben dezelfde morele verantwoordelijkheid tegenover mensen ver weg, als mensen dichterbij. Waar het uiteindelijk voor Singer allemaal om gaat en waar alles in het interview om draait is dat we wat meer ons verstand moeten gebruiken en goed moeten nadenken over de dingen die we doen, want daarmee kunnen we een grotere impact hebben dan we verwachten.

Lees hier vorige verslagen van Room for Discussion met onder meer Jan Terlouw en Sylvana Simosn