FeminisMei: de persoonlijke kunst voor iedereen

Beeld: Deel van 'For Every Real Word Spoken' van Phoebe Boswell in Tiwani Contemporary. Beeld: Phoebe Boswell en Tiwani Contemporary

22 mei 2017, 09:00

Auteur: Tess Castelijn

FeminisMei: de persoonlijke kunst voor iedereen

Beeld: Deel van 'For Every Real Word Spoken' van Phoebe Boswell in Tiwani Contemporary. Beeld: Phoebe Boswell en Tiwani Contemporary

22 mei 2017, 09:00

Auteur: Tess Castelijn

Vrouwelijke beeldend kunstenaars en fotografen zoals Phoebe Boswell benaderen het vrouwelijk lichaam vanuit een heel persoonlijk perspectief. Hun werk is een voorbeeld van hoe het moderne feminisme voor iedereen anders is, maar daardoor ook voor iedereen ruimte heeft.

Roxy Jongewaard, https://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.pnglid van Red Pers, schreef eerder deze maand hoe de leden van kunstcollectief Feminist Art Fest het moderne, intersectionele feminisme aan de kaak stellen. Intersectioneel feminisme kijkt naar verschillende factoren die kunnen zorgen voor discriminatie, in plaats van uit te gaan van één categorie zoals ‘vrouw’ of ‘zwart’. Dit biedt ruimte aan allerlei verschillende groepen om zich te vinden in de beweging. Deze inclusiviteit zie je terug in het werk van veel vrouwelijke kunstenaars.

Uit de vele Women’s Marches de afgelopen maanden is wel duidelijk geworden dat er nog veel belangrijke kwesties zijn die aangekaart moeten worden binnen het feminisme. Donald Trump en zijn uitspraak “Grab ‘em bij the pussy” zag je op veel protestborden terug, maar er werd niet alleen tegen de president van de Verenigde Staten gedemonstreerd. Er is een schreeuw om gelijkheid voor iedereen, op alle fronten, en het wordt steeds zichtbaarder dat die gelijkheid er nog niet is. Juist nu zijn er dus heel veel vrouwelijke kunstenaars die met hun eigen vorm van feminisme de strijd aangaan voor meer gelijkheid.

Van een film naar een feministische beweging

De film ‘Free the Nipple’ uit 2012 wilde de nog bestaande ongelijkheid tussen mannen en vrouwen aan het licht brengen, en pleiten voor “equality, empowerment, and freedom for all human beings.” De film volgt een groep vrouwen die protesteren tegen de censuur van vrouwenlichamen in de Verenigde Staten, onder anderen in films en op sociale media. Free the Nipple groeide uit tot een heuse beweging. Toen duidelijk werd dat Instagram ook veel foto’s met vrouwelijke tepels erop censureerde, en mannelijke niet, volgde er een overvloed aan Instagram-posts met de hashtag #freethenipple.

Die foto’s kunnen misschien wel een voorbeeld van feministische fotografie genoemd worden. Door te posten met de hashtag sluiten deze vrouwen zich aan bij de feministische beweging, en protesteren ze, zoals de makers van de film, tegen het censureren van vrouwenlichamen.

Ook de Amerikaanse fotografe Petra Collins is een boegbeeld geworden van het moderne feminisme. Collins fotografeert bijna exclusief haar eigen vriendinnen, wat haar foto’s heel persoonlijk maakt. Ze fotografeert hen op hun kamers, in alledaagse situaties. Daarin komt soms ook een tepel in voor, of een onderbroek. Maar naakt wordt door Collins niet geseksualiseerd in deze foto’s, zoals wel vaak gebeurt in foto’s waarin vrouwen naakt worden afgebeeld. Vrouwen worden in de foto’s gerepresenteerd zoals ze dat zelf willen. “Een manier waarop feministische fotografen werken, is wat voorheen het object was, veranderen in het subject,” zegt Collins in een interview met Vogue.

Uit de serie 'Selfie'. © Petra Collins
Uit de serie ‘Selfie’. © Petra Collins

Het vrouwelijk naakt

Phoebe Boswell, een visuele kunstenares uit Londen, gaat ook anders om met het vrouwelijk naakt dan kunstenaars van vroeger. Haar eerste solo-expositie, ‘For Every Real Word Spoken’ was vorige maand te zien in Londen. Hierin waren realistische potloodtekeningen te zien van naakte vrouwen. Maar als je het werk van dichterbij bekeek, kon je zien dat elke vrouw een telefoon in haar hand had, alsof ze een selfie aan het maken was. Het doet denken aan de selfies gemaakt met #freethenipple. Op elke afgebeelde telefoon in Boswells kunstwerken stond een QR-code, die bezoekers konden scannen met hun eigen mobieltje. Daarmee kregen ze toegang tot een liedje, artikel, afbeelding of iets anders wat de afgebeelde vrouwen zelf hadden uitgekozen.

Zo werd het passief naakt van vroeger omgetoverd tot het actieve subject van een kunstwerk. De vrouwen in Boswells kunstwerken hebben zelf wat te zeggen over hoe zij gezien worden. “Mijn werk laat heel erg zien hoe het is om mij te zijn in de wereld op dit moment,” zegt Boswell. “En dat bevat alle nuances van mijn identiteit, in plaats van de standaard categorisaties ervoor.”

Phoebe Boswell, Standing Tall, 2017, pencil on paper, 150 x 120cm. Beeld: Phoebe Boswell en Tiwani Contemporary
Phoebe Boswell, Standing Tall, 2017, pencil on paper, 150 x 120cm. Beeld: Phoebe Boswell en Tiwani Contemporary

Boswell’s feminisme

Boswell ziet het feit dat ze een donkere, vrouwelijke artiest is in de door mannen gedomineerde sfeer van de kunstwereld al als een feministische daad. “Er is een sterk gevoel

van mensen die de waarheid spreken tegen machtshebbers,” zegt Boswell, “die proberen systemische hiërarchieën en dominante stemmen af te breken.” Een voorbeeld van hoe haar identiteit meespeelt in haar kunst, zoals persoonlijke ervaringen altijd meespelen in kunst, is haar Keniaanse afkomst. Ze is geboren in Nairobi, maar groeide op in de Arabische Golf. Hierdoor voelt ze zich nog altijd lichtelijk verwijderd van Kenia. “Mijn werk is een ondervraging van alle aspecten van mijn Keniaanse en vrouwelijke identiteit, in plaats van een verslag van de lege categorieën van ‘identiteit’,” zegt Boswell. Hokjes zoals ‘Afrikaans’ of ‘vrouw’ zijn dus niet belangrijk voor haar werk.

Dit is wat het moderne, intersectionele feminisme beoogt: er is ruimte voor iedereen, in plaats van alleen de mensen die in een bepaald beeld van ‘feminisme’ passen. Iedereen kan dit feminisme vormgeven zoals hij of zij zelf wil. Moderne feministische kunstenaars zoals Collins en Boswell uiten deze vorm van feminisme in hun werk, en laten daarmee zien dat kunst een uiting van zo’n gedachtegoed kan zijn.

lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.