Wie deden er eigenlijk verslag van de verkiezingen in de VS? Naast de professionele journalisten, plaatsten ‘gewone mensen’ ook massaal berichten op social media. In Amerika riep men elkaar bijvoorbeeld op om naar de stembus te gaan, of om te protesteren na de uitslag. Wat is eigenlijk de invloed van dit soort ‘burgerjournalistiek’?
Meer concurrentie dan ooit
Er wordt vaak gediscussieerd over de negatieve kant van social media, ook in het veld van de fotojournalistiek. Voor fotojournalisten kan het gigantisch aantal mensen dat beschikking heeft tot een camera op hun mobiele telefoon, grote nadelen hebben. Hoe meer foto’s van burgerfotografen, hoe meer concurrentie er ontstaat voor fotojournalisten en hun agentschappen. Mensen delen nu meer dan ooit foto’s op Instagram, Twitter, Facebook of andere websites op het internet.
Hierop werd ook gereflecteerd in de Balie op 6 december: Photojournalism Today – From the Warzone to the World Press Photo. Opdrachten van professionele fotojournalisten kosten tijd en geld; burgerfotografen zijn juist diegenen die toevallig ter plekke zijn en een foto nemen van een bepaalde situatie.
Francis Kohn, directeur bij Agence France Presse (AFP), liet doorschemeren dat deze concurrentie zelfs op een wereldwijd commercieel bedrijf als AFP veel effect kan hebben. Maar is er ook een andere, positieve kant aan de concurrentie die social media creëren? In hoeverre heeft de toename aan nieuwsfoto’s effect op de ‘waarheid’ van een foto?
De waarheid in een foto
Alle kanten van een verhaal moeten door fotojournalisten zo goed mogelijk gerepresenteerd worden, evenals door het agentschap dat de foto’s verspreidt. Deze vraag om objectiviteit is steeds sterker geworden, aangezien het ook steeds makkelijker is om foto’s te bewerken. Zo heeft World Press Photo de strengste regels met betrekking tot de invloed van een fotograaf op een foto, voor en nadat deze is genomen.
Juist omdat er meer mensen zijn met camera’s op hun mobieltjes, zijn er ook meer mensen om foto’s te maken van een situatie, waardoor elke kant van het verhaal te zien is
Maar volgens Odd Andersen, fotograaf bij AFP, heeft de consument ook een plicht om zichzelf geïnformeerd te houden. Hij zegt dat social media de fotografen misschien zelfs eerlijker maken. Social media maken het namelijk makkelijker om feiten na te trekken, en men zal daardoor ook sneller aan de bel trekken als een foto niet samenhangt met de werkelijkheid. Juist omdat er meer mensen zijn met camera’s op hun mobieltjes, zijn er ook meer mensen om foto’s te maken van een situatie, waardoor elke kant van het verhaal te zien is.
Samenwerken
Neem bijvoorbeeld de Black Lives Matter-beweging. Veel van de belangrijkste beelden, zowel foto’s als filmpjes, werden gemaakt met mobiele telefoons door normale mensen. De video waarop te zien is dat Eric Garner sterft is gemaakt op een mobieltje, en de beelden gingen toen viral.
Van de protesten zelf werd er beeldmateriaal verspreid van professionele fotografen, maar ook filmpjes en foto’s die gemaakt werden met mobiele telefoons. Zo zijn er meer grote gebeurtenissen geweest dit jaar waar burgerfotografen en professionele journalisten beiden berichtten over de situatie, zoals de Amerikaanse verkiezingen en de aanslag in Brussel in maart.
Ondanks de nadelen voor professionele fotojournalisten, kunnen social media dus ook een positief effect hebben op fotografen. Als ze makkelijker aangesproken worden wanneer ze niet alle kanten van een verhaal laten zien, zullen ze dat ook minder snel doen. Voor efficiënte en waarheidsgetrouwe berichtgeving, kunnen social media en fotografen dus goed samenwerken en elkaar misschien helpen. En in deze tijd van toegenomen concurrentie, is samenwerking misschien juist waar we naar op zoek moeten gaan.