De Historische Sensatie: het Nikolaiviertel

27 oktober 2016, 12:22

Auteur: Laura Lubbers

De Historische Sensatie: het Nikolaiviertel

27 oktober 2016, 12:22

Auteur: Laura Lubbers

Laura Lubbers, onze correspondent in Berlijn, schreef in Amsterdam over de historische sensatie. Nu neemt ze de geschiedenis van Berlijn onder de loep door opzoek te gaan naar de historische sensatie van plekken in de Duitse hoofdstad. Vandaag: het Nikolaiviertel.

Een paar honderd meter ten zuiden van het drukke Alexanderplatz, het kloppend hart van modern Berlijn, staan grote reclameborden langs de weg: ‘Entdeck Berlins Ursprung, Nikolaiviertel, das erste Berlin’. Ze sturen de bezoeker met grote, schreeuwende pijlen de Spandauer Strasse op.

https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/muur-1.jpgbewerkt4-1-of-1

Het buurtje van niet meer dan vier huizenblokken aan de Spree is een totaal andere wereld, met een sfeer die balanceert tussen een openluchtmuseum en een zestiende-eeuwse provinciestad in Zuid-Duitsland. Pittoreske huisjes in verschillende pastelkleuren leunen tegen elkaar aan, de straten zijn van hobbelige keitjes gemaakt en de wind blaast zacht door de jonge bomen op het pleintje. Op een enkele hoek hangt een uithangbord met een naam als Zum Nussbaum of Toute Sweet en kleine terrasjes zijn gevuld met Amerikaanse toeristen die genieten van traditionele Kaffee und Kuchen.

In het midden van dit alles staat een kerkje dat Middeleeuws oogt, met twee hoge torenspitsen en een schip van oude blokken natuursteen. Dertiende eeuws, is op het bordje voor de ingang te lezen. Een oase van rust, de adem van geschiedenis in het razende, moderne Berlijn.

https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/muur-1.jpgbewerkt4_2-1-of-1Surrogaatverleden
Toch klopt er iets niet. De zachtroze en gele huisjes zijn te strak gestuukt, en vertonen na al die honderden jaren nog niet één barstje. De hobbelige keitjes liggen in een te bedacht patroon op de straat en de binnenkant van de Nikolaikirche is spierwit en kaarsrecht. Het hele Viertel ademt naast geschiedenis ook een gemaaktheid die doet denken aan het Openluchtmuseum in Arnhem. Je voelt aan je water dat het om een surrogaat-verleden gaat, hoe graag je ook wilt dat het écht is. En inderdaad, deze historische Kern en die älteste Kirche Berlins zijn nog geen dertig jaar oud.

Het hele Viertel ademt naast geschiedenis ook een gemaaktheid die doet denken aan het Openluchtmuseum in Arnhem.

Het Nikolaiviertel is inderdaad Berlins Ursprung: in de dertiende eeuw ontstond hier aan de Spree een kleine gemeente met de Nikolaikirche als centrum. Lang was dit het oudste gedeelte van de stad. Tussen 1943 en 1945 werd het Viertel echter samen met de rest van het centrum van Berlijn compleet vernietigd door bombardementen. Jarenlang keek niemand naar het gebied om, de machthebbers in Oost-Berlijn hadden wel andere zaken aan hun hoofd.

Pas in 1987 begon men met de wederopbouw van het Viertel en de Nikolaikirche, gebaseerd op historische bronnen. Het gekke is echter dat de onoplettende bezoeker van het Nikolaiviertel de indruk krijgt dat hij écht in een eeuwenoud centrum loopt. Bijna nergens staat vermeld dat het hier om een totale reconstructie gaat, een filmdecor, een openluchtmuseum.

https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/muur-1.jpgbewerkt1-1-of-1

Pijnlijke herinneringen
Berlijn leeft in zijn verleden, vooral in het verleden van de afgelopen eeuw: oorlogen, doden, bommen en vernietiging. Op elke plek in de stad moet een manier gevonden worden daarmee om te gaan, soms door de geschiedenis te tonen, soms door hem juist te vergeten. In ieder geval is alles wat met het verleden te maken heeft beladen, ernstig en zwaar. Het Nikolaiviertel stamt echter uit een tijd waar we géén pijnlijke herinnering aan hebben en gaat over een verleden zonder enige schuld of vernietiging die we nu nog relevant vinden. Een romantisch verleden, het vroegmoderne Berlijn van vóór de wereldoorlogen.

Vandaar het aandoenlijke enthousiasme waarmee het Viertel en de Nikolaikirche herbouwd zijn, inclusief Middeleeuwse themamarkten en kerkconcerten. In dat enthousiasme is men soms zelfs vergeten hier en daar een bordje te plaatsen dat eraan herinnert dat ook déze plek slachtoffer is geworden van de verwoestende twintigste eeuw. Dat zou de betovering verbreken. Hier moet de onschuld van de zachtroze huisjes af stralen.

Lees hier alle afleveringen van Historische Sensatie.

lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.