Met nog maar één ploeg die Nederland vertegenwoordigt in Europa, het verliezen van het ticket voor directe plaatsing voor de groepsfase van de Champions League en een mogelijk aankomende Super League, staat de toekomst van het Nederlands voetbal op de tocht. Er moet nu ingegrepen worden om totale verloedering tegen te gaan. Het is tijd voor de BeNeLiga.
Huidige stand Eredivisie
In de eerste zes speelronden na de winterstop van het huidige Eredivisie-seizoen wisten PSV, Ajax en Feyenoord alle wedstrijden te winnen. De kloof tussen de top drie en de rest van de Eredivisie is groot – erg groot. Een week voor de topper Feyenoord – PSV, die erg belangrijk was geworden voor de titelstrijd, speelde Ajax uit bij Vitesse, Feyenoord uit bij ADO Den Haag en PSV thuis tegen NEC. Op papier lijken uitwedstrijden bij Vitesse en ADO Den Haag vrij lastig te nemen hordes, maar het tegendeel bleek waar te zijn. Ajax en Feyenoord speelden zwaar ondermaats, maar wisten wel zonder al te grote problemen de drie punten mee naar huis te nemen. PSV speelde thuis tegen NEC ook uiterst zwak veldspel, maar won uiteindelijk vrij gemakkelijk met 3-1. Het heeft er alle schijn van dat PSV, Ajax en Feyenoord in het merendeel van de wedstrijden niet goed hoeven te voetballen om resultaten te behalen. Dit is problematisch voor het niveau van onze topploegen, die in Europa, waar ze wél tegen lastige ploegen spelen, vaak het onderspit moeten delven.
PSV, Ajax en Feyenoord hoeven niet op hun best te spelen om drie punten binnen te halen. In Europa moet dat wel.
Eredivisie in Europa
PSV deed het vorig seizoen bijzonder knap in de Champions League. Met thuisoverwinningen op Manchester United, Wolfsburg en CSKA Moskou wisten ze de knock-outfase te behalen, waar ze uiteindelijk na penalty’s ten onder gingen bij Atletico Madrid, een Europese grootmacht. PSV speelde in de groepsfase echter wel tegen ploegen die niet tot de Europese top behoren. Manchester United, alleen nog qua naam een grootmacht, en Wolfsburg en CSKA Moskou behoren https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/max-in-ny-1.jpgimaal tot de subtop. Ondanks de knappe prestatie van PSV lijkt het de subtop van Europa het erg lastig maken op dit moment het enige haalbare van Nederlandse ploegen. Dat PSV bijna Atletico Madrid uitschakelde is een uitzondering (ook gezien de prestaties van de Eindhovenaren dit seizoen in de Champions League tegen de Spanjaarden en Bayern München).
De Nederlandse clubs lopen in Europa telkens tegen hetzelfde probleem aan. Feyenoord werd uitgeschakeld in de groepsfase van de Europa League dit seizoen. Heel slecht deden ze het niet, met een thuisoverwinning op Manchester United als hoogtepunt. Alleen in de do or die-wedstrijd thuis tegen Fenerbahçe, leek Feyenoord geen flauw idee te hebben hoe ze de wedstrijd moesten winnen. Uiteindelijk gingen de Turken ervandoor met een gemakkelijke 0-1 zege, en kon Feyenoord zich richten op de vaderlandse competitie. Hetzelfde probleem had PSV in het eigen stadion tegen Rostov in de laatste wedstrijd van de groepsfase van de Champions League. PSV moest winnen, maar geen moment kwam Rostov onder enorme druk te staan. PSV had, net als Feyenoord, geen idee hoe ze een goed georganiseerde defensie konden kapotspelen. Het was geen onwil, maar complete onmacht. Rostov en Fenerbahçe, twee ploegen die Nederlandse clubs in principe zouden moeten kunnen verslaan, kenden de Europese wetten wél.
Ajax en AZ haalden de knock-out fase van de Europa League wel. AZ speelde thuis tegen Olympique Lyon leuk maar naïef, een beetje zoals je thuis tegen een ploeg van het niveau – met alle respect – Excelsior of NEC kunt spelen. AZ kreeg na afloop de complimenten, Lyon won met 1-4. Een week later volgde een complete ontmanteling. Lyon, niet behorend tot de absolute Europese top en kwakkelend in de Franse competitie, won met 7(!)-1. AZ was, zoals bleek na de dubbele ontmoeting met Lyon, totaal niet gewend en klaar om te spelen tegen een ploeg met een aantal Europese topspelers.
Ajax speelde tegen Legia Warschau in de eerste knock-out ronde van de Europa League. In Polen werd niet goed gespeeld, maar wel een 0-0 resultaat meegenomen naar Amsterdam. Ideaal was dat niet, aangezien je in een uitwedstrijd beter altijd een doelpunt kunt maken in Europa, maar het was zeker geen slechte uitgangspositie. Thuis won Ajax met 1-0, maar het was allesbehalve overtuigend. Na de openingstreffer vlak na rust leek Ajax ook niet te weten hoe ze de wedstrijd moesten doodmaken. In balbezit werden constant de verkeerde keuzes genomen.
De Belgen doen het, gezien de begrotingen en grootte van het land, uitzonderlijk goed.
De Belgische oplossing
We kunnen wel telkens kritiek blijven leveren op de Nederlandse ploegen die in Europa uitkomen, maar feit is dat ze elke week in de Eredivisie tegen ploegen spelen die niet het niveau hebben om het ze ook maar enigszins lastig te maken. PSV, Ajax en Feyenoord hoeven niet op hun best te spelen om drie punten binnen te halen. In Europa moet dat wel. De weerstand in de Eredivisie is te laag om gewend te raken aan voetballen op een hoog niveau. Marcel Brands, technisch directeur van PSV, gaf na de topper Feyenoord-PSV voor de camera van de NOS aan dat hij ook graag meer van zulke wedstrijden ziet.
Belgische ploegen hebben voor dit probleem een oplossing gevonden, dat in het blad Voetbal International werd belicht. Ivan de Witte, AA-Gent voorzitter, kwam met enkele treffende opmerkingen. ‘Waar staat Nederland tegenwoordig in Europa? Het is toch heel gek dat een groter land achterop is geraakt bij het kleinere België. Ooit was het andersom.’ Volgens de voorzitter kwam dit door de verandering van hun hoogste divisie en de stijgende lijn die België op de UEFA-coëfficiëntenlijst daardoor heeft gemaakt.
Simpel gezegd: de Belgische competitie heeft zestien ploegen, en na de reguliere competitie volgt er een nieuwe competitie. De bovenste ploegen spelen daarin om het kampioenschap. Hierdoor spelen topclubs niet twee keer, maar vier keer tegen elkaar. De weerstand wordt verhoogd, de competitie aantrekkelijker gemaakt. Talenten spelen meer topwedstrijden en ontwikkelen zich op deze manier ook sneller. ‘Ons concurrentievermogen is verhoogd. Volgens mij bewijzen de feiten zichzelf’ aldus de Witte.
In de eerste knock-out fase van de Europa League dit seizoen, met de kansloze nederlaag van AZ bij Lyon en de moeizame overwinning van Ajax op Legia, stapten maar liefst drie Belgische clubs winnend van het veld. ‘Ze hadden het ook niet tegenzitten’ zei Kees Jansma bij talkshow Voetbal Inside. Maar feit is wel dat de Belgen het, gezien de begrotingen en grootte van het land, uitzonderlijk goed doen. Drie Belgische ploegen wisten tot de laatste zestien te geraken. AA Gent schakelde Tottenham Hotspur uit, Anderlecht wist over twee wedstrijden te winnen van Zenit-Sint Petersburg: twee clubs met meer geld, meer status en meer kwaliteit.
Het beste zou in mijn ogen zijn om de BeNeLiga nieuw leven in te blazen, ditmaal met succes.
Nieuwe opzet Eredivisie
De Eredivisie lijkt toe aan een nieuwe opzet. Een mogelijkheid om met een kleinere competitie te spelen en net zoals België play-offs om het kampioenschap in te stellen, lijkt een goede stap. Play-offs om het kampioenschap is dan wel funest, maar alleen een reeks wedstrijden voor de tweede plek, zoals enkele jaren terug het geval was, is niet genoeg – zeker omdat directe plaatsing voor het kampioenenbal verdwijnt in Nederland vanaf 2018. Ivan de Witte noemde het in Voetbal International ook erg belangrijk dat de play-offs om het kampioenschap draaien: “Cruciaal is dat de kampioen deelneemt aan de play-offs. Dat is de fout geweest in Nederland. Dan wordt het een vaag aanhangsel. Een tweede zeer belangrijk gegeven – dat in België nog altijd wordt bestreden – is het delen van de punten.”
De Belgen doen het nu goed in de Europa League, maar ook voor hun lijkt een succes in de Champions League vrijwel uitgesloten. Voor Nederland is een goede prestatie neerzetten in de Europa League nu het absoluut hoogst haalbare.
Het beste zou daarom in mijn ogen zijn om de BeNeLiga nieuw leven in te blazen, ditmaal met succes. Ik heb hoogste drie competities vormgegeven, op basis van marktwaarde van clubs en het 50/50-idee (de helft van de clubs Belgisch, de helft Nederlands). Uiteraard zou FC Groningen, wanneer het hoger eindigt in de competitie dan bijvoorbeeld Vitesse, de voorkeur krijgen om uit te komen in BeNeLiga 1. De competities heb ik bewust gebaseerd op marktwaarde, want als er een BeNeLiga komt, zal dit pas over enkele jaren zijn. Huidige klasseringen meenemen heeft dus op dit moment weinig zin, vandaar dat er is gekozen voor een opzet op basis van marktwaarde. Naar aanleiding van deze keuze zou het er dan als volgt uitzien.
In BeNeLiga 1 zouden de bovenste zeven ploegen een competitie spelen om het kampioenschap, de onderste zeven om degradatie. Dit komt neer op uiteindelijk 38 wedstrijden per seizoen (evenveel als in de Premier League in Engeland), vier meer dan nu. Het gehele niveau van de competitie gaat omhoog, elke week wordt het uiterste verlangd van ploegen, en de begrotingen kunnen uiteindelijk ook gaan stijgen (televisie-gelden). Om de competitie eerlijker te maken zou het televisiegeld ook verdeeld kunnen worden zoals in Engeland in plaats van zoals nu in Nederland: de kleinste club krijgt in dat geval relatief meer geld dan nu het geval is. Zulte Waregem zou dan dus door de jaren heen dichter bij PSV kunnen komen.
Haken en ogen
PSV was volgens de Witte al voor een BeNeLiga toen zo’n soort competitie enkele jaren geleden ter sprake kwam, de rest van de Nederlandse clubs nog niet. Ajax en Feyenoord zouden er nu waarschijnlijk niet meer tegen zijn, nu het niveau van de competitie tot een dieptepunt is gekomen. Het grote probleem zijn de kleinere clubs, en daar valt zeker wat voor te zeggen. Waar Sparta, Excelsior en ADO Den Haag nu in de hoogste klasse spelen, zal dat in de toekomst dan een stuk lastiger worden. Je zou kunnen denken aan een BeNeLiga met achttien ploegen zonder play-offs (anders worden het 44 wedstrijden per seizoen), maar dan loop je de kans om enkele jaren later weer op hetzelfde punt uit te komen, waar de topploegen steeds meer en meer afstand nemen van de rest. In België hebben ze de kleine clubs als oplossing ‘oprotpremies’ meegegeven, financiële vergoedingen om hun huishouding op orde te krijgen.
Daarnaast kunnen Belgische ploegen veel gemakkelijker spelers van buiten de EU aantrekken. In Nederland moet voor deze spelers een hoog salaris betaald worden, in België is dit niet het geval. Als er een BeNeLiga komt, zouden deze regels gelijk getrokken moeten worden. Het meest voor de hand liggend is de Belgische regelgeving, zodat er ook meer geconcurreerd kan worden met de Europese grootmachten.
Conclusie
Als Nederland wil aanhaken bij de Europese top, is een nieuwe opzet van de competitie noodzakelijk. Samen met onze zuiderburen kan er een sterke competitie opgezet worden. Door geld eerlijker te verdelen, de weerstand te vergroten en een kampioens-play-offs in te voeren is de kans op aansluiting een stuk groter. Met een mogelijke aankomende Super League van buitenlandse topclubs en de nieuwe indeling van de Champions League raakt Nederland nog verder achterop als het nu niets doet. Het is tijd voor de BeNeLiga.