600 miljoen Afrikanen zitten zonder stroom, waarvan twaalf miljoen in Zuid-Afrika alleen. Ianthe Smulders (22) en Iris Freericks (27) wilden dit probleem met hun stichting I & I for You oplossen. Ze gaven les over duurzame energie en verbonden de Zuid-Afrikaanse gemeenschap met Nederlandse zonne-energie. “Niet denken, gewoon doen.”

Smulders en Freericks hebben respectievelijk negen en zeven maanden in Zuid-Afrika gezeten. Hier hebben ze een onderwijsprogramma ontwikkeld aan de hand van acht simpele, maar leerzame Powerpoint-slides over duurzame energie. In hun Land Rover, aangedreven door zonnepanelen op het dak en met mobiele oplaad-mogelijkheden, reden ze rond om overal in het land les te geven.

Van Hollands ponykamp naar Afrikaans dorp

Zes jaar geleden hadden de dames nog niet durven dromen van hun succes. Smulders en Freericks leerden elkaar toen kennen op een wel erg aandoenlijke plek: een ponykamp. Binnen de kortste keren werden ze beste vriendinnen en gingen ze samen wonen en reizen. In december 2015 vertrok het duo richting het zuiden.

Freericks werkte al met solar power en Smulders was net op reis geweest naar Zuid- en Midden-Amerika: “Ik wilde eigenlijk nog meer reizen,” zegt Smulders. “Maar ik was aan de andere kant ook wel klaar met dat gap year.” Ze wilden allebei mensen gaan helpen en zodoende werd de reis gepland.

Freericks had al veel vrijwilligerswerk via Nederlandse organisaties gedaan, maar betaalde daarvoor de hoofdprijs: tot wel 2000 euro per reis. “Van dat geld zag je op de plek van bestemming niet veel terug, behalve dat de directeur in een dikke BMW rijdt,” concludeert ze. “Dat begon te storen en dus wilde ik zelf iets beginnen, waarmee meer geld terecht komt bij het goede doel zelf.”

Philips en Shell

Omdat Freericks eerder in Zuid-Afrika was geweest en dit haar beviel, besloot het tweetal daar hun platform voor vrijwilligers op te zetten. Ze spraken af met hoge piefen uit het Nederlandse zakenleven om te vragen hoe je zo’n verbindingsrol opneemt en om geld te zoeken voor de financiering. Uiteindelijk hebben ze in totaal 40.000 euro bij elkaar gekregen, onder andere van Philips.

Eén persoon in het bijzonder was laaiend enthousiast: Maarten Geuze, managing partner van Orange Solar en sinds 2003 actief in zonne-energie. Ironisch genoeg had hij voor het vervuilende Shell in California gewerkt, maar hij zag veel potentie in twee jonge meiden die een duurzaam project wilden opzetten in een arm land. Hij kwam uiteindelijk zelf met het idee om zonnepanelen mee te nemen voor scholen in Zuid-Afrika. Zo begon het avontuur.

Waka Waka

Smulders en Freericks gingen eerst naar Kaapstad en kwamen er gelijk achter dat ze de lat te hoog hadden gelegd. Smulders: “Met twee meiden was het onmogelijk om bij scholen zelf zonnepanelen aan te leggen. We misten geld, kennis en mankracht.”

Zodoende moesten ze meteen een stapje terug en gingen ze op zoek naar andere initiatieven. Zo kwamen ze in contact met Waka Waka (ontwikkelaar van zaklampen op zonne-energie), Solsave (ontwikkelaar van opladers op zonne-energie) en African Clean Energy (ontwikkelaar van een draagbaar fornuis met oplaad-mogelijkheden en LED-lamp, ook op zonne-energie). “We kwamen toen op het idee om die gadgets verspreiden,” zegt Smulders. “Ze zijn draagbaar, relatief goedkoop en makkelijk in gebruik. Veel effectiever dus.”

Tegelijkertijd ontwikkelden ze een bijzonder, maar eenvoudig lesprogramma. Met de lokale scholieren behandelden ze vragen als ‘Wat is energie?’ en ‘Wat is duurzaamheid?’. “Dat lijkt allemaal vanzelfsprekend voor ons, maar zij hebben geen idee,” aldus Freericks. Ze stonden voor stampvolle klassen. Soms wilden de kinderen nog uren met de dames napraten. Niet over de lesstof, maar over wat de Afrikaanse scholieren zelf wilden studeren en later wilden worden.

Nederlands gebrek aan besef

Freericks vond het lastig om na die zeven maanden haar leven in de Nederlandse maatschappij weer op te pakken: “Ik ging verder met mijn studie bij de private universiteit Nyenrode, een totaal andere wereld. Die studenten leven zonder enkel besef van de wereld en hebben hele andere normen en waarden. Ik ging alles relativeren en realiseerde me ineens hoe goed wij het hier eigenlijk hebben.”

“Ik gun iedereen deze ervaring,” concludeert Freericks. Ze vindt niet dat elke student per se iets dergelijks zou moeten doen –  je moet het zelf willen en ook kunnen. Smulders beaamt dit, maar vindt wel dat het gestimuleerd moet worden door subsidies en het doorvertellen van verhalen.

Zo stelt ze bijvoorbeeld voor om meer Facebook-evenementen te delen waarbij dergelijke projecten worden tentoongesteld, bij podia als Pakhuis de Zwijger. “Maar zodra je iets verplicht, ga je het met tegenzin doen. Het moet in je zitten, je moet er een passie voor hebben.”

Het project van de vriendinnen staat momenteel op non-actief, maar ze willen de stichting houden om er later mee door te gaan. Hun grootste droom? “Met een elektrische auto op zonne-energie van Zuid-Afrika naar Amsterdam rijden, om onderweg solar gadgets uit te delen,” zegt Smulders trots. “En ik zeg altijd: niet denken, gewoon doen. Maar eerst die studie afmaken.”